MATERIAŁY
EKSPERCKIE
Emerging Legal and Cultural Threats to Religious Freedom based on the American Experience
dr David K. Trimble
Materiał dotyczy kulturowych zagrożeń wolności religijnej w prawie, polityce i edukacji. Wszechobecne trendy w kulturze i antyortodoksyjne ideologie wypierają rolę religii i wolności religijnej w społeczeństwie. W szczególnych przypadkach Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uległ tym trendom, podobnie jak trybunały międzynarodowe. Polityka, która powinna wytyczyć nieskrępowaną drogę naprzód dla swobodnego praktykowania religii, może stać się jedynie odzwierciedleniem antyreligijnego dogmatu. Edukacja jest jedną z najpotężniejszych instytucji w społeczeństwie, która wyniesie wolność religijną na właściwe miejsce w życiu publicznym. Nauczanie o kluczowej roli wolności religijnej dla rozkwitu człowieka i budowania dobra wspólnego musi zostać zwrócone środowisku akademickiemu w przeciwnym razie potężne zagrożenia kulturowe będą dalej wyprowadzać podstawowe nauki religijne z każdej sfery społecznej. Edukacja jest nastawiona na robienie tego, czego prawo i polityka nie mogą zrobić w pojedynkę.
O Autorze: dr David K. Trimble - Wiceprezes ds. polityki publicznej i dyrektor Center of Religious Freedom Education przy Religious Freedom Institute w Waszyngtonie. Uzyskał tytuł doktora prawa na Texas A&M University School of Law, magistra teologii w Southwestern Baptist Theological Seminary oraz licencjata na Uniwersytecie Campbellsville. Ponadto ukończył studia podyplomowe na uniwersytetach Southwestern i Baylor. Przed podjęciem pracy w Waszyngtonie pracował jako adiunkt Nowego Testamentu w Southwestern Baptist Theological Seminary. W swojej karierze koncentrował się na punktach stycznych religii i polityki. Cieszy się międzynarodowym uznaniem za wspieranie wolności religijnej w imieniu mniejszości etnicznych i religijnych na całym świecie oraz za dogłębną znajomość procesu legislacyjnego. Dzięki prawniczemu wykształceniu, eksperckiej wiedzy wyniesionej z pracy z władzami wykonawczymi i ustawodawczymi rządu federalnego na najwyższych szczeblach oraz wieloletniemu doświadczeniu nauczania religii na poziomie magisterskim rozumie kluczową rolę edukacji w stabilnych społeczeństwach, a także zagrożenia stojące zarówno przed wolnością akademicką, jak i religijną.
Działania prewencyjne wobec naruszeń wolności religijnej. Amerykańskie prawo i orzecznictwo SN USA jako pole sprawdzenia w praktyce życia społecznego ochrony wolności religijnej [plik PDF]
ks. prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Bérier
O Autorze: Ks. Franciszek Longchamps de Bérier - Ksiądz katolicki, profesor nauk prawnych, LL.M. Georgetown University; profesor z tytułem honorowym profesora zwyczajnego w Katedrze Prawa Rzymskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik studiów podyplomowych „Prawo umów w obrocie konsumenckim i profesjonalnym” na WPiA UJ prowadzonych wspólnie przez Katedrę Prawa Rzymskiego i Katedrę Prawa Cywilnego. Wybrany na czwartą kadencję do Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk; reprezentuje KEP w komisji prawnej Konferencji Episkopatów Unii Europejskiej (COMECE). Wykłada na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, visiting professor w UNISA – University of South Africa w Pretorii oraz na wydziale filozofii Angelicum – Pontificia Università S. Tommaso d’Aquino w Rzymie; wybrany do Wspólnego Komitetu Zarządzającego (kadencja 2017–2021) China-EU School of Law w China University of Political Science and Law w Pekinie. Redaktor tematyczny „Forum Prawniczego”, członek redakcji „Studia et documenta historiae et iuris” (Papieski Uniwersytet Laterański w Rzymie). Należy do rady naukowej czasopism prawniczych: „Ius novum” (Warszawa) oraz „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” (Kraków); uczestniczy w radzie wydawniczej „Právněhistorické studie” (Uniwersytet Karola, Praga) oraz „Fundamina. A Journal of Legal History” (University of Kwazulu-Natal, RPA).
Opracowanie poświęcone jest problematyce prewencji dyskryminacji na tle przynależności wyznaniowej. W szczególności scharakteryzowane zostały takie obszary dyskryminacji jak stosunki pracy, działalność gospodarcza, edukacja i szkolnictwo wyższe. Zdefiniowano pojęcia prewencji, dyskryminacji i przynależności wyznaniowej. Przede wszystkim przytoczono i skomentowano przepisy prawne odnoszące się do dyskryminacji w omawianych obszarach, a także na bazie literatury przedmiotu oraz orzeczeń sądów i trybunałów krajowych i międzynarodowych przybliżono zachowania społeczne uznawane za dyskryminujące. Przedstawiono także zasady odpowiedzialności karnej za kryminalne formy zachowań dyskryminacyjnych. Ponadto zasygnalizowano inne obszary występowania dyskryminacji na tle przynależności wyznaniowej. Zaproponowano również możliwości przeciwdziałania tej patologii społecznej.
O Autorze: Dr Maciej Duda - Adiunkt w Katedrze Kryminologii i Kryminalistyki WPiA UWM. Obronił pracę doktorską na temat: „Przestępstwa z nienawiści. Studium prawnokarne i kryminologiczne”. Autor ponad 80 publikacji naukowych. Stypendysta Fundacji Lesława A. Pagi, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz Erasmus+ Staff Mobility Programme. Odbył staże naukowe na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu, Uniwersytecie Mikołaja Romera w Wilnie oraz Uniwersytecie Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy. Członek European Society of Criminology, Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego, International Union for Conservation of Nature oraz European Crime Prevention Network. Kierownik dwóch i wykonawca w sześciu grantach naukowych. Odznaczony przez Prezydenta RP Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości za umacnianie suwerenności RP poprzez rozwój nauki.
Realizacja wolności sumienia i religii w świetle obowiązków obywatelskich, zawodowych i relacji rodzinnych. Wybrane aspekty [plik PDF]
Dr hab. Marek Bielecki, prof. ASzWoj
Wolność sumienia i religii stanowi podstawową kategorię uprawnień przysługujących jednostce. Jej źródłem jest przyrodzona, niezbywalna i nienaruszalna godność osoby ludzkiej, której przestrzeganie jest obowiązkiem władz. Nie jest to jednakże prawo o charakterze absolutnym i podlega limitowaniu w ściśle określonych sytuacjach i formach. Istnieje ponadto możliwość powoływania się na wyznawane poglądy religijne, światopoglądowe czy filozoficzne i nie wykonywanie czynności, do których jednostka jest zobowiązana. Aby jednak możliwe było skorzystanie z powyższych uprawnień, konieczne jest wyraźne wskazanie przez ustawodawcę przypadków uprawniających do takiego postępowania (klauzula sumienia).
O Autorze: Dr hab. Marek Bielecki, prof. KUL - prawnik, kanonista, doktor habilitowany nauk prawnych w zakresie prawa, profesor nadzwyczajny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, specjalista w zakresie prawa wyznaniowego, prawa kanonicznego, historii prawa.
Upowszechnianie wiedzy z zakresu prześladowań chrześcijan w Polsce i na świecie [plik PDF]
dr hab. Andrzej Szymański
Opracowanie przybliża strategię budowania potencjału informacyjnego grup prochrześcijańskich bez znaczących nakładów finansowych. Autor podejmuje ten temat z uwagi na współczesne, nasilające się formy prześladowania, które obecnie w największym stopniu dotyczą chrześcijan, czyniąc ich najbardziej prześladowaną społecznością religijną na świecie.
O Autorze: Andrzej Szymański, doktor habilitowany nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, profesor Uniwersytetu Opolskiego. Zainteresowania naukowe: historia prawa, prawo kanoniczne i wyznaniowe, sytuacja chrześcijan na świecie.
Prawa religijne obywateli w Polsce. Poradnik [plik PDF]
ks. prof. UAM dr hab. Mirosław Gogolik
Opracowanie zawiera zbiór podstawowych praw religijnych obywateli, który obejmuje: wyznanie, wychowanie, nauczanie religii oraz wyrażanie swojej wiary w szkole i przestrzeni akademickiej. Publikacja ta jest poradnikiem służącym ochronie wolności religijnej w Polsce, w której Autor wskazuje konkretne normy prawne, odpowiada na najważniejsze pytania dotyczące obowiązku przestrzegania praw religijnych w Polsce oraz podaje szczegółowe wyjaśnienia.
O Autorze: ks. Mirosław Gogolik – dr hab. nauk teologicznych, profesor uczelni Zakładu Teologii Praktycznej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Wybrane instrumenty prawne [plik PDF]
dr hab. Justyna Krzywkowska
Opracowanie nie tylko przybliża podstawy prawne wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami rodziców lub opiekunów prawnych i jego granice, ale również ukazuje instrumenty prawne przyczyniające się do lepszego poziomu realizacji w/w uprawnienia, zwłaszcza na terenie szkół i przedszkoli (m.in. rada szkoły, rada rodziców, tzw. trójka klasowa). Przedstawiono także teoretyczne i praktyczne zasady funkcjonowania rad, komisji, zespołów ds. rodziny oraz ich zadania w ramach jednostek samorządu terytorialnego, jak również realizację zadań zleconych i własnych przez związki wyznaniowe w zakresie integracji i formacji rodzin, zwłaszcza w sferze moralnej i religijnej.
O Autorze: dr hab. Justyna Krzywkowska - ukończyła 3 kierunki studiów magisterskich: prawo (UMK), prawo kanoniczne (UKSW) i teologię (UWM). Stopień doktora nauk prawnych uzyskała w listopadzie 2010 r. na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Stopień doktora habilitowanego uzyskała w listopadzie 2021 r. w Instytucie Nauk Prawnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. W latach 2004-2008 pełniła urząd notariusza Metropolitalnego Sądu Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie. W 2006 r. wyznaczona na pisarza w procesie beatyfikacyjnym Sługi Bożego Kard. Stanisława Hozjusza. W latach 2006-2012 była członkiem Komisji ds. Rodziny Pierwszego Synodu Archidiecezji Warmińskiej. W 2009 r. została powołana do zespołu ekspertów Rady Prawnej Konferencji Episkopatu Polski do przygotowania ogólnopolskich norm dotyczących adwokatów kościelnych. Od 2010 r. współpracuje z Krajową Izbą Adwokatów Kościelnych w Polsce. Od 1 października 2006 r. zatrudniona na Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, gdzie prowadzi zajęcia z prawa kanonicznego, prawa wyznaniowego, etyki prawniczej oraz współczesnych kultur prawnych. Jest też członkiem Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia Kanonistów Polskich.
Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania w polskim systemie prawnym [plik PDF]
dr Sławomir Romański-Cebula
Opracowanie zawiera raport o charakterze edukacyjnym dotyczący regulacji prawnych zawartych w polskim kodeksie karnym, a dotyczący przestępstw skategoryzowanych jako „przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania (religii)”. Przedstawia m.in. krótką genezę przyjętych zapisów, a także przybliża budzące wątpliwości problemy interpretacyjne.
O Autorze: dr Sławomir Romański-Cebula jest adiunktem na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, w Katedrze Europy Środkowej i Wschodniej. W ramach działalności badawczej zajmuje się takimi zagadnieniami jak prawo wyznaniowe oraz ochrona wolności sumienia i wyznania.
Edukacja dzieci i młodzieży do osobistego wyboru moralnych zachowań [plik PDF]
Anna Malec
Opracowanie przybliża sposoby przeciwdziałania zagrożeniom dla małżeństw i rodzin, w tym przeciwdziałania propagowaniu zachowań sprzyjających demoralizacji dzieci i młodzieży. W szczególności prezentuje kwestie wartości moralnych w perspektywie pedagogicznej. Omówiono w nim czynniki warunkujące zdolność do osobistego wyboru zachowań moralnych w kontekście etapów rozwoju człowieka oraz edukacji dzieci i młodzieży.
O Autorce: Anna Malec - Prezes Zarządu Fundacji Rozwiń Skrzydła. Pedagog, psychoprofilaktyk. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy trenerskiej z zakresu wychowania oraz wspierania rozwoju człowieka. Prowadzi indywidualne i grupowe superwizje pedagogiczne oraz konsultacje wspierające dla rodziców, wychowawców, młodych dorosłych, młodzieży, osób będących w kryzysie.
Prewencja stosowania przemocy i gróźb bezprawnych na tle przynależności wyznaniowej oraz ochrona wolności religijnej sensu largo [plik PDF] + załącznik [plik PDF]
prof. Tadeusz Jasudowicz
Opracowanie stanowi wprowadzenie do problematyki prawnej ochrony wolności religijnej. Zostały w nim przedstawione prawne podstawy ochrony myśli, sumienia i religii, wynikające z nich uprawnienia obywateli oraz zobowiązania państwa. Zarysowaniu bieżącej sytuacji prawnej towarzyszą: omówienie przykładów orzecznictwa trybunałów międzynarodowych, ocena obecnego stanu w zakresie respektowania wolności religijnej, a także diagnoza zagrożeń. Osobną uwagę poświęcono kwestii możliwej kolizji praw, jaka może zachodzić między wolnością religii (w tym prawem do ochrony uczuć religijnych) a wolnością ekspresji.
O Autorze: prof. dr hab. Tadeusz Jasudowicz - prawnik, specjalista w zakresie praw człowieka i prawa międzynarodowego, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1990 r. kierownik Katedry Praw Człowieka UMK - pierwszej w Polsce katedry zajmującej się tą problematyką, która w 1993 r. włączona została do sieci Katedr UNESCO. Profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, gdzie pełnił funkcję kierownika Katedry Praw Człowieka i Prawa Europejskiego. W latach 1995–1998 uczestnik prac Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Od 1994 r. członek Stałego Komitetu Dekady Edukacji o Prawach Człowieka ONZ. Członek rady naukowej czasopisma „Międzynarodowe Prawo Humanitarne” oraz kwartalnika „Prawo i Więź”.
Prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnego ze swoimi przekonaniami [plik PDF]
dr hab. Wojciech Lis, prof. KUL
W opracowaniu omówione zostały gwarancje prawne chroniące prawa rodziców względem dzieci - w tym regulacje dotyczące władzy rodzicielskiej nad dziećmi niepełnoletnimi, prawo rodziców do wychowania dzieci w zgodzie z wyznawanymi przez nich wartościami, wpływu rodziców na treści przekazywane w procesie kształcenia oraz prawo dziecka do wyrażania własnego stanowiska. Rozważania osadzone są w szerszym kontekście społeczno-kulturowym obejmującym różnice międzypokoleniowe, różnicowanie wartości pod wpływem zmian wynikających z tempa życia, kwestie tożsamości płciowej oraz wpływ mediów na styl życia i formowanie światopoglądu.
Dr hab. Wojciech Lis, reprezentujący Katedrę Prawa Rodzinnego i Praw Rodziny w Instytucie Nauk Prawnych Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, autor materiału eksperckiego pt. „Obowiązki rodziców w kontekście przeciwdziałania demoralizacji dzieci i młodzieży przez środki masowego przekazu" - przybliża kwestie związane z ciężarem wychowania oraz przygotowania dzieci i młodzieży do prawidłowego funkcjonowania w grupie społecznej. Tłumaczy, że podejmowane przez rodziców wysiłki zmierzające do ukształtowania charakteru i osobowości dzieci i młodzieży to proces, na który oddziałuje wiele różnorodnych czynników. Zaznacza, że spośród nich najsilniej oddziałującym są media, które stały się konkurencyjnym – wobec rodziców – wychowawcą i kreatorem stylu życia młodego pokolenia. Tłumaczy, że podstawowym zadaniem rodziców jest przygotowanie dzieci i młodzieży do odpowiedzialnego korzystania z mediów, które realizując własne cele, mogą spowodować niewłaściwą socjalizację młodego pokolenia.
O Autorze: dr hab. Wojciech Lis, prof. KUL - Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Instytut Nauk Prawnych, Katedra Prawa Rodzinnego i Praw Rodziny. Jego zainteresowania naukowe obejmują: prawo rodzinne, medyczne, bioetyczne, mediów, zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa państwa, ochronę wolności i praw człowieka.
Ks. dr Michał Glaza, absolwent Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w zakresie teologii ekumenicznej na Wydziale Teologii KUL oraz w zakresie psychologii na Wydziale Nauk Społecznych KUL, wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Pelplińskiej oraz członek - założyciel Stowarzyszenia Psychologii Pastoralnej jest autorem materiału eksperckiego pt. "Przeciwdziałanie ugruntowywaniu się stereotypów stanowiących pośrednią przyczynę przestępczości przeciw wolności religijnej". W swoich rozważaniach podejmuje problematykę wieloaspektowości teorii stereotypu m.in. w perspektywie psychologicznej, podejścia indywidualnego i kulturowego, funkcji stereotypów, mechanizmów ich wzbudzania oraz treści. Wyjaśnia także kwestię stereotypów jako pośredniej przyczyny przestępstw. Przedstawia kategorie uprzedzeń i źródła ich nabywania. Następnie tłumaczy specyfikę przestępczości przeciw wolności religijnej, możliwości przezwyciężania stereotypów i uprzedzeń, poznawcze modele zmiany stereotypów i uprzedzeń
oraz hipotezę kontaktu i warunki jej skuteczności. Wreszcie, wyjaśnia problematykę edukacji antydyskryminacyjnej.
