W ostatnim czasie toczy się wiele dyskusji wokół wydarzeń kulturalnych inspirowanych różnymi tradycjami religijnymi i ich obecnością w przestrzeni publicznej. Z racji większościowego w Polsce wyznania rzymsko-katolickiego wiąże się to głównie z przedstawieniami bożonarodzeniowymi (zwanymi „jasełkami”), organizowaniem spotkań świątecznych oraz czasową obecnością symboli tych ważnych świąt chrześcijańskich jakimi są m.in. szopki ukazujące scenę narodzenia Chrystusa. Czy dla pielęgnowania wolności religijnej ta obecność ma znaczenie? Dlaczego pojawiają się jednak […]

Wolność polega na stałej i wiecznej miłości ku bóstwu. Baruch Spinoza Demokracja i religia Demokracja oczywiście ma tyle definicji, ilu jest badaczy myśli politycznej, a nawet polityków. Tak samo jest jednak z religią. Jej również – jak przekonywał o. I. M. Bocheński – nie można zdefiniować, tak jak nie można stworzyć definicji „jarzyn”. Dosyć długo wierzono (a niektórzy w to nadal wierzą), że najłatwiej budować demokrację bez religii i wykluczyć wszystkie treści […]

We współczesnej Irlandii panuje szczególny rodzaj amnezji w kwestii prześladowań religijnych, do jakich tam dochodziło. Przytaczam dwie anegdoty na poparcie tego twierdzenia: Uczestniczyłem w ślubie w średniowiecznym kościele w środkowej części Irlandii. Krajobraz jest tam usiany takimi kościółkami, niewiele z nich jednak służy obecnie do odprawiania katolickich nabożeństw. Rozmawiając z jednym z zaproszonych gości, wspomniałem, że swojego czasu był tu bardzo znaczący klasztor i że wspaniale jest znowu widzieć tu zakonników […]

„Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli…” Rz 8,15 1. Troska o wolność Jeśli weźmiemy pod uwagę potoczne znaczenie słowa „wolność”, to najczęściej (a może i zawsze?) spotykamy się z jej apologią. Mamy tu do czynienia ze zgłaszaniem roszczenia uniwersalistycznego wobec niej, i pominięciem rozważań o tym, o jaką wolność chodzi. Wolność przedstawia się jako pożądana wartość dla wszystkich ludzi, wszystkich miejsc i wszystkich czasów. Jednak to właśnie na jej obszarze człowiek z łatwością […]

25 października mija rok od dnia, w którym fala społecznego niezadowolenia z treści wydanego przez polski Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie niekonstytucyjności aborcji przeprowadzanej z powodu wad genetycznych płodu przelała się nie tylko przez polskie ulice, ale też kościoły. W jednym z nich podczas sprawowanej niedzielnej Mszy świętej doszło do krótkiego, milczącego przemarszu z transparentami dwóch osób do przedniej części kościoła, aby zaprezentować wypisaną na nich treść wszystkim zgromadzonym na niedzielnej liturgii, zarówno […]

Wolność religijna jest własnością życia ludzkiego w społeczeństwie. Jest czymś, co dane jest człowiekowi z natury, a nie przez porozumienie społeczne, nie jest zależna od uznania rządzącego lub większości. Z tego powodu powinności moralne związane z wolnością religijną mają charakter naturalny, a zatem muszą być respektowane i chronione przez prawa cywilne. Najważniejszą z tych powinności moralnych jest ochrona przed przymusem w społeczeństwie, ponieważ każdy człowiek powinien móc oddać należną cześć Bogu. […]

Gdybyśmy spróbowali przyjrzeć się słowom zawartym w tytule tego tekstu – wolności i odpowiedzialności – to zapewne okazałoby się, że ich status jest całkiem różny. O ile bowiem wolność była i pozostaje pojęciem wysoko notowanym w obrębie kultury i języka, o tyle pojęcie odpowiedzialności nie zawsze dobrze się kojarzy. Również myśląc o sobie, mając na względzie naszą ludzką podmiotowość, skłonni jesteśmy ową podmiotowość wyróżniać raczej z uwagi na przysługującą […]

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, przyjęta 10 listopada 1948 r., zawiera w preambule następujące słowa: ponieważ brak poszanowania i pogarda dla praw człowieka doprowadziły do czynów barbarzyńskich, które wstrząsnęły sumieniem ludzkości, a nadejście świata, w którym istoty ludzkie będą korzystać z wolności słowa i wyznania oraz wolności od strachu i niedostatku, zostało ogłoszone jako najwyższy cel człowieka. Jak widać, wolność wyznania lub wolność religijna jest jedną z wolności, na których musi […]

Działalność Laboratorium Wolności Religijnej ma prowadzić do podniesienia poziomu świadomości społecznej w aspekcie istnienia, a wręcz obserwowanego nasilenia naruszeń wolności sumienia i religii oraz przestępczości na tle religijnym1. Jednym z działań statutowych projektu, mającym na celu zdiagnozowanie i rozpoznanie pełnej skali zjawiska naruszania wolności sumienia i wyznania w Polsce, jest prowadzenie internetowej aktywnej mapy monitoringu, przedstawiającej zgłoszone przypadki przestępstw oraz przejawów dyskryminacji na tle wyznaniowym. Dane o aktach naruszeń mających […]

Czy wolność jest łaską Boga, czy pułapką zastawioną przez diabła? Ks. Józef Tischner 1. Wolność i samowola Wśród wielu zaniedbań współczesnego wychowania i nauczania należy wskazać na wolę i zaniechania w jej formowaniu. Programy nauczania, wysiłki rodziców i nauczycieli często skierowane są tylko w stronę ćwiczenia intelektu i pamięci, i pomijają kształtowanie woli. Jednak zupełne pominięcie tego zadania i brak troski o „nasze chcenie” są nierzadko przyczyną kłopotów człowieka w życiu oraz prowadzą do zafałszowania samej […]