Sfinansowano ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości
www.funduszsprawiedliwosci.gov.pl
Spis treści
Wolność religijna jest prawem, które przysługuje wszystkim, nie tylko wyznawcom określonej religii. Chroni wszystkich, tych, którzy żyją w wierze, oraz tych, których poglądy na temat wiary mogą ulec zmianie w ciągu ich życia. Niestety w Australii prawo do wolności religijnej nie jest w pełni chronione. W kraju nasilają się nastroje antychrześcijańskie, które są widoczne w niektórych częściach sektora publicznego i prywatnego. Australijscy chrześcijanie coraz częściej unikają publicznego wypowiadania się na tematy religijne między innymi ze względu na uzasadnione obawy o złożenie skargi do organów rządowych na podstawie przepisów antydyskryminacyjnych oraz podlegającym im postępowań dyscyplinarnych lub też z powodu zwolnienia z pracy przez pracodawców.
Kiedy w roku 1911 przeprowadzono pierwszy spis ludności w Australii, 96 procent społeczeństwa uznało się za chrześcijan. Do roku 2016 liczba ta wynosiła zaledwie 52 procent, a obecnie prawie jedna trzecia Australijczyków (30 procent) deklaruje, że nie wyznaje żadnej religii[1].
Przeciwnicy wyrażania swej przynależności religijnej w Australii zakładają, że przekonania chrześcijańskie stwarzają podziały, są bigoteryjne i irracjonalne[2]. Z tego wynika, że ich wyrażanie musi zostać wyeliminowane z jakiejkolwiek debaty publicznej. W rezultacie chrześcijanie i organizacje chrześcijańskie mogą zostać obecnie pozwani do odpowiedzialności za samo wyrażanie tradycyjnych przekonań. Ponadto szkołom chrześcijańskim nie wolno nawet uczyć uczniów zgodnie z doktrynalnym punktem widzenia, na przykład w kwestiach płci i seksualności.
Obecna determinacja narodowych elit intelektualnych i politycznego establishmentu w obronie grup osób samoidentyfikujących się jako „ofiary” doprowadziła do niepożądanej konfrontacji pomiędzy innymi istniejącymi grupami, z których każda ma tendencję do uchylania się od zobowiązań wobec innej[3]. Nie chodzi tu o uszanowanie „różnorodności” grupy, lecz o jej uregulowanie i rozdzielanie obywateli według płci, religii, pochodzenia etnicznego i tym podobnych. Dochodzi do tego poprzez traktowanie społeczeństwa jako zbioru odrębnych grup, które są uzależnione od odpowiedzi rządzących na ich różnorodność.
Wrogość wobec chrześcijaństwa, podsycana przez elity rządzące, jest dziś powszechna w każdym aspekcie szerszej społeczności australijskiej, we wszystkich jej środowiskach[4]. Zdaniem Michaela Quinlana, dziekana Wydziału Prawa na Uniwersytecie Notre Dame, niektórzy uważają nawet, że dyskusje na temat tradycyjnych chrześcijańskich – zwłaszcza katolickich – postaw w sprawie moralności seksualnej, a także spowiedzi, aborcji, eutanazji czy małżeństwa są nienawistne, bigoteryjne oraz obraźliwe i stanowią jedynie wymówkę dla ochrony sprawców wykorzystywania dzieci poprzez ukrywanie napaści na tle seksualnym, seksizmu, homofobii, transfobii oraz dyskryminacji, porównywalnej nawet z rasizmem, apartheidem i niewolnictwem[5].
W tym kontekście idea „praw” stała się bronią, a przepisy antydyskryminacyjne są coraz częściej wykorzystywane do stłumienia wyrażania opinii, a nie po prostu do kwestionowania nieodpowiednich zachowań. Ta narastająca nietolerancja stwarza zagrożenie dla wolności religijnej i praworządności. Dla przykładu, gdy aktywiści małżeństw tej samej płci domagają się zniesienia odstępstw antydyskryminujących dla grup religijnych, które uznają tradycyjną formę małżeństwa, to usiłują skutecznie narzucić swoje poglądy i przekonania tym, z którymi się nie zgadzają[6].
Obecnie często się twierdzi, że niezłomne przywiązanie do wartości chrześcijańskich hamuje postęp i rozwój społeczeństwa. Takie nastawienie rozwinęło się i jest obecnie wykorzystywane do odmawiania chrześcijanom udziału w życiu publicznym. Michael Sexton, prokurator generalny Nowej Południowej Walii od 1998 roku, opisuje, jak klasa polityczna i elity intelektualne tego kraju „prowadzą wojnę” przeciwko wszystkiemu, co może jawić się jako wywodzące się z chrześcijańskiej perspektywy. Ci gorliwcy, pisze Sexton, są wrogo nastawieni do wszelkich form religii chrześcijańskiej, a przede wszystkim do Kościoła katolickiego[7].
Regularne przejawy wrogości wobec chrześcijaństwa pojawiają się nawet na tak zwanej „konserwatywnej” stronie polityki australijskiej. Można przytoczyć jako przykład to, co wydarzyło się w Australii Zachodniej w marcu 2021 roku. Partia Liberalna, tak zwana prawicowa strona, w tym australijskim stanie była przewodzona przez 33-letniego zielono-lewicowego polityka (Zak Kirkup), który żarliwie popierał program LGTQI+, agitował samobójstwa i ekstremalne działania na rzecz ochrony klimatu[8]. Jednak wkrótce, po najgorszej w historii przegranej wyborów oraz utracie statusu opozycyjnego, David Honey – jeden z nielicznych członków Partii Liberalnej pozostałych w parlamencie na stanowisku – rzekomo oskarżał tak zwaną „chrześcijańską prawicę” za przegraną jego partii[9].
Współczesne elity australijskie, usiłując zmarginalizować lub uciszyć chrześcijan, którzy poważnie traktują swoją wiarę, zasadniczo odrzucają tradycje kulturowe własnego liberalno-demokratycznego społeczeństwa. Według byłego sędziego Sądu Najwyższego Dysona Heydona, te elity rządzące odrzucają znaczną część całego życia i historii narodu – ponieważ chrześcijaństwo jest tak bardzo zintegrowane z życiem i historią narodu, że jego zniszczenie oznaczałoby unicestwienie tego życia narodowego, które mogłoby pozostać tylko w pamięci[10]. Sędzia Heydon stwierdził również, że wśród elit rozwija się wrogie nastawienie do religii, której na Zachodzie nie było już widać od czasu najgorszych ekscesów rewolucji francuskiej[11].
Kolonizacja Australii rozpoczęła się w wyniku decyzji brytyjskiego parlamentu o utworzeniu nowej kolonii karnej za oceanem. Oficer Królewskiej Marynarki Wojennej, kapitan Arthur Phillip (1738–1814), był odpowiedzialny za założenie kolonii karnej w Nowej Południowej Walii – tam, gdzie później powstało miasto Sydney. Kapitan Phillip był zdeterminowany, aby założyć taką kolonię w ramach zachodniej tradycji prawnej, która była przesiąknięta chrześcijaństwem. W związku z tym, udzielił on wsparcia wczesnym kapelanom w pielęgnowaniu życia religijnego kolonii[12]. Dzięki jego naciskom, że w wolnym kraju nie powinno być niewolnictwa, a tym samym niewolników, zasady abolicjonistyczne zostały utrwalone od samego początku, a wpływ Wilberforce’a był znaczący[13].
Lachlan Macquarie, gubernator Nowej Południowej Walii w latach 1810–1821, podobno zapoczątkował przekształcanie Australii z miejsca, które do tej pory kojarzyło się z przestrzenią dla skazańców, w modelową kolonię brytyjską. Uważał, że Nowa Południowa Walia jest nie tylko krajem kary, lecz także „krajem zbawienia”. Pod jego łagodnymi rządami byłych skazańców przekształcano w produktywnych, praworządnych obywateli[14]. Pod tym względem na wiele sposobów zachęcał do chrześcijaństwa, wierząc, że zasady chrześcijańskie uczynią następne pokolenie uległym i posłusznym rodzicom i przełożonym, uczciwym, wiernym i użytecznym wobec członków społeczeństwa[15]. Uznawał te zasady religijne za niezbędne zarówno dla wolności, jak i dla wysoko stojącej cywilizacji materialnej, i miał nadzieję, że dadzą satysfakcję wszystkim klasom oraz zapewnią ich pojednanie[16].
Sir Richard Bourke był gubernatorem Nowej Południowej Walii w latach 1831–1837. Chociaż gubernator Bourke był pobożnym anglikaninem, to jednak bronił interesów katolików wyznania rzymskokatolickiego, jak i innych mniejszości religijnych, zwłaszcza protestantów[17]. W 1836 roku Bourke uchwalił Ustawę kościelną, która między innymi zdezorganizowała Kościół Anglikański. Od tego momentu wszystkie wyznania chrześcijańskie stały się równe prawu. Jak zauważa David Furse-Roberts, decyzja o odłączeniu [od państwa] Kościoła Anglikańskiego nie była podyktowana świeckim impulsem do pomniejszenia roli religii, ale raczej dążeniem do zapewnienia sprawiedliwości pokrzywdzonej mniejszości katolickiej i nadania równej pozycji poszczególnym nurtom chrześcijaństwa w życiu publicznym[18].
W latach 1891–1899 przedstawiciele każdej kolonii brytyjskiej w Australii uczestniczyli w konwencjach, na których omówiono opracowanie konstytucji federalnej. Na ich wniosek parlament brytyjski uchwalił Ustawę konstytucyjną Australii 5 lipca 1900 roku. Przy tej okazji sir John Downer, jeden z najwybitniejszych współautorów konstytucji, oświadczył: Wspólnota australijska będzie, począwszy od pierwszego etapu, wspólnotą chrześcijańską[19].
Oświadczenie takie bezpośrednio trafiło do preambuły Konstytucji, która brzmiała: ...Podczas gdy mieszkańcy Nowej Południowej Walii, Wiktorii, Południowej Australii, Queenslandu i Tasmanii, pokornie opierając się na błogosławieństwie Boga Wszechmogącego, wyrazili zgodę na zjednoczenie się w jedną nierozerwalną Wspólnotę Federalną […][20]. Umieszczenie w preambule uznania Boga było reakcją na ogromne poparcie opinii publicznej[21]. Jak podkreśla profesor prawa Helen Irving:
Podczas Konwencji z 1897 r. delegaci zostali zasypani petycjami, w których domagano się uznania Boga w Konstytucji. W petycjach, zorganizowanych na szczeblu krajowym, proszono o uznanie Boga za „Najwyższego Władcę Wszechświata”, o ogłoszenie modlitw narodowych oraz narodowych dni dziękczynienia, a także dni „przebłagania”. Jednak sednem tych petycji było to, aby konstytucja zawierała deklarację o duchowej – zwłaszcza chrześcijańskiej – tożsamości dla nowego narodu[22].
Historycy podkreślają fakt, że australijska konstytucja powstała w specyficznym środowisku społeczno-politycznym, w którym różne gałęzie Kościoła chrześcijańskiego rywalizowały ze sobą o wpływy kulturowe[23]. W miejsce promowania rządu wykluczającego religię, jak pisze prawnik akademicki, dr Alex Deagon, wielu ojców założycieli nie życzyło sobie społeczeństwa świeckiego, które odrzuca publiczne prezentacje i dyskurs religijny[24]. Wręcz przeciwnie, historyczny i kulturowy zakres wypracowania artykułu 116 Konstytucji Australijskiej był powszechnym poparciem dla religii, opartym wyłącznie na klimacie tolerancji religijnej, ale także w trosce o rozwój religii.
Na tym historycznym tle jest interpretowany art. 116 Konstytucji. W danym artykule, który najwyraźniej jest zainspirowany Pierwszą Poprawką Konstytucji Amerykańskiej, stwierdza się, że:
Wspólnota nie uchwala żadnych praw ustanawiających religię, narzucających jakichkolwiek praktyk religijnych lub zakazów swobodnego wyznawania jakiejkolwiek religii oraz nie będzie wymagany żaden egzamin religijny, kwalifikujący do objęcia stanowiska lub powiernictwa publicznego w ramach Wspólnoty[25].
Niniejsza część zawiera kilka zakazów: po pierwsze, ustanawiania religii (innymi słowy, tworzenia oficjalnej religii); po drugie, obowiązku praktykowania religii; po trzecie, jakiegokolwiek prawa zakazującego swobodnego wykonywania praktyk religijnych; i po czwarte, nakładania religijnych kwalifikacji na urzędy publiczne. W swoim autorytatywnym komentarzu do Konstytucji John Quick (jeden z autorów Konstytucji) i Robert Garran (który odegrał znaczącą rolę w ruchu Federacji Australijskiej) wyjaśnili cel i wpływ narodowej klauzuli oddzielającej państwo od Kościoła:
Przez ustanowienie religii rozumie się założenie i uznanie Kościoła państwowego lub przyznanie jednemu Kościołowi specjalnych przywilejów, tytułów i korzyści, których odmawia się innym. Nie ma na celu zakazywania przez władzę federalną uznawania religii lub kultu religijnego[26].
Niestety sądy nie zawsze prawidłowo interpretują jasne stwierdzenie art. 116. W sprawie Harkianakis v Skalkos (1999) sędzia Dunford z Sądu Najwyższego Nowej Południowej Walii stwierdził, że artykuł ten czyni religię „nieistotną” dla federalnego stanowienia prawa i kształtowania polityki[27]. Również sprawa o zniesławienie powstała na podstawie dorozumianego lub niewyraźnego prawa do wolności słowa dotyczącego spraw religijnych. Sędzia Dunford wysłuchał wniosku i błędnie założył, że obrona „nie ma szans powodzenia”, ponieważ uznał, że art. 116 wyklucza religię z systemu rządowego[28]. Jest to oczywiście całkowicie błędne. Jak zauważył profesor prawa Nicholas Aroney, sugerowanie, że brak ustalonych zasad sprawia, że względy religijne stają się całkowicie nieistotne dla federalnego ustawodawstwa i kształtowania polityki, zwłaszcza w Australii, ale także w Stanach Zjednoczonych, jest po prostu nie do przyjęcia[29].
W 1981 roku Sąd Najwyższy Australii przedstawił swoją pierwszą decyzję dotyczącą klauzuli wprowadzenia rozdziału Kościoła od państwa[30]. Sprawa dotyczyła ważności federalnego wsparcia finansowego dla szkół wyznaniowych poprzez szereg dotacji właśnie dla stanów australijskich. Większość była zdania, że art. 116 nie zabrania prawu federalnemu wspierania praktyk religijnych ani udzielania wsparcia finansowego szkołom wyznaniowym na zasadach niedyskryminacyjnych. Aby popaść w konflikt z art. 116, rząd musiałby posunąć się do ustanowienia oficjalnego Kościoła lub wywyższenia jednego wyznania ponad inne. W swojej decyzji większościowej sędzia Wilson przypomniał, że jeśli klauzula oddzielająca państwo od Kościoła miałaby być interpretowana tak szeroko, że wymagałaby bardziej „ścisłego rozdziału” między Kościołem a państwem, to trudno sobie wyobrazić, jakie miejsce pozostałoby dla funkcjonowania tradycyjnych praktyk, takich jak przysięga koronacyjna czy modlitwy inauguracyjne w kilku parlamentach stanowych i federalnych naszego kraju, nie wspominając już o uznaniu „Boga Wszechmogącego” w preambule Konstytucji.
Wolność religijna jest fundamentem każdej podstawowej wolności, w szczególności wolności słowa, zgromadzeń i sumienia. Sąd Najwyższy zauważył jednak, że nie każda ingerencja w religię jest nieprawomocna konstytucyjnie, lecz jedynie taka, która powoduje bezprawne naruszenie wolności religijnej[31]. W Church of the New Faith (1983) Trybunał (Mason CJ i Brennan J) uznał, że ogólne prawa mające na celu zachowanie i ochronę społeczeństwa nie są podważane przez zarzut religijnego obowiązku ich łamania[32]. W tym samym tonie w przypadku sprawy Jehovah Witness’s (1943) sędzia Latham zwrócił się do katalogu „zła i okrucieństwa”, co czasami praktykowane jest w imię „religii”. Sędzia Latham stwierdził: Zgodne z zachowaniem wolności religijnej państwo powstrzymuje działania i kierunki postępowania, które są niezgodne z podtrzymywaniem władzy cywilnej i są szkodliwe dla dalszego istnienia wspólnoty[33].
Było to również postrzeganie prowadzące australijskich polityków do przeciwstawienia się pomysłowi absolutnej wolności religijnej, stanowiącej tym samym niedopuszczalne zagrożenie dla ogółu społeczeństwa[34]. Podczas debaty na konwencji w Adelaide w 1898 roku pojawiła się nawet sugestia, by Konstytucja zakazała praktyk religijnych, które zostały postrzegane przez wielu ludzi jako zasadniczo złe i niegodziwe[35].
Ta oryginalna interpretacja Konstytucji jest szczególnie istotna w obecnym kontekście radykalnego islamu. W 1987 roku w Sądzie Federalnym odmówiono przywódcy religijnemu („imamowi”) australijsko-libańskiego meczetu przedłużenia wizy tymczasowej, twierdząc, że popiera ekstremizm religijny i przemoc. W kwestionowaniu tego nakazu o deportacji argumentowano, inter alia, że taki nakaz jest sprzeczny z wolnością religijną, o której mowa w art. 116. Zgromadzenie odrzuciło tę argumentację, stwierdzając, że wolność religijna nie jest absolutna i nie można na tej podstawie usprawiedliwiać naruszenia innych podstawowych praw jednostki[36].
Ten rozdział zawiera krótki przegląd praktycznych aspektów wolności religijnej w Australii lub jej braku. Istnieje wiele przypadków, w których zwykli Australijczycy spotykają się z atakami prawnymi ze strony aktywistów, urzędników państwowych wymierzających sankcje, a bezbronnym dzieciom odmawia się opieki rodziców zastępczych, ponieważ ci są ludźmi wierzącymi. Zanim przytoczymy przykłady niektórych spraw sądowych, warto wspomnieć o dwóch przykładach prześladowania naukowców uniwersyteckich z powodu ich przekonań religijnych.
Pierwszy przykład dotyczy tego, co przydarzyło się znanemu naukowcowi i rabinowi Shimonowi Cowenowi, synowi byłego gubernatora generalnego Australii, sir Zelmana Cowena. Jest on znany ze swoich wysoko notowanych na całym świecie badań o prawach Noahidów, na podstawie których naukowiec publicznie wystąpił przeciwko homoseksualizmowi, luźniejszym przepisom aborcyjnym i ustawodawstwu o dobrowolnym wspomaganiu eutanazji. Rabin Cowen został zwolniony w trybie natychmiastowym ze stanowiska akademickiego na Uniwersytecie Monash w Wiktorii podczas debaty o małżeństwie osób tej samej płci w 2015 roku. Wicekanclerz Uniwersytetu Monash zobowiązał Uniwersytet do jednostronnego wspierania małżeństw osób tej samej płci. Bez formalnego ostrzeżenia lub jakiejkolwiek sposobności Rabin Cowen został odwołany przez dziekana Wydziału Sztuki za rzekome wykorzystywanie swojej uniwersyteckiej poczty e-mail do wyrażania swojej opinii na temat małżeństw osób tej samej płci, kierując się swoimi ortodoksyjnymi przekonaniami żydowskimi. Kiedy odwołał się od tej decyzji do pani wicekanclerz, ta odpowiedziała mu, że to ona upoważniła dziekana do działania przeciwko niemu i zamknęła sprawę[37].
Powyższe przykłady nie są rzadkim zjawiskiem i można przytoczyć również inne wydarzenia, chociażby sprawę byłego wykładowcy akademickiego na Uniwersytecie Macquarie dra Stephena Chavura, którego nigdy przedtem nie oskarżano o dyskryminację, nadużycia czy podburzające wypowiedzi. Jest on wybitnym teoretykiem politycznym i historykiem, jego artykuły są publikowane w wielu prestiżowych czasopismach. Jego najnowsza książka naukowa nosi tytuł Reason, Religion, and the Australian Polity: A Secular State? (Routledge, 2019). W 2017 roku aktywiści LGBTQI+ publicznie naciskali na Uniwersytet Macquarie, aby go zwolnił ze stanowiska dyrektora Instytutu Macquarie, znanej chrześcijańskiej organizacji zajmującej się szkoleniem politycznym. Aktywiści twierdzili, że stanowisko dra Chavury w tej organizacji jest sprzeczne z oficjalnym poparciem uniwersytetu dla kwestii LGBTQI+. Nie otrzymał on żadnego wsparcia ze strony władz i kierownictwa uniwersytetu. Wręcz przeciwnie, wrogie otoczenie i presja administracyjna ostatecznie zmusiły go do ustąpienia ze stanowiska akademickiego i szukania pracy gdzie indziej.
Delany v Porteous [2015] TACD
We wrześniu 2015 roku osoba transseksualna, Martine Delaney, złożyła skargę na katolickiego arcybiskupa Juliana Porteousa na podstawie Tasmanian Anti-Discrimination Act (Tasmańskiej ustawy antydyskryminacyjnej) do urzędnika państwowego do spraw przeciwdziałania dyskryminacji. Skarga dotyczyła broszury zatytułowanej Don’t Mess With Marriage (Nie zadzieraj z małżeństwem), w której jest napisane, że małżeństwo powinno być heteroseksualnym związkiem między mężczyzną a kobietą, a zmiana prawa zagrażałaby wychowaniu dziecka[38]. Skarga opierała się przede wszystkim na art. 17(1) ustawy, zgodnie z którym osoba nie może dopuszczać się zachowań, które obrażają, poniżają, onieśmielają, znieważają lub wyśmiewają inną osobę ze względu na płeć, rasę, wiek, orientację seksualną, aktywność seksualną zgodną z prawem, tożsamość płciową, interpłciowość, niepełnosprawność, stan cywilny, status związku, ciążę, karmienie piersią, rodzicielstwo i obowiązki rodzinne.
Jak można zauważyć, ta klauzula w ustawodawstwie państwowym dotyczy ochrony uczuć ludzi. Sprawia, że samo „obrażanie” innej osoby jest niezgodne z prawem, chociaż prawda nie musi być koniecznie wykorzystywana jako ważna obrona. Mimo że pani Delaney wycofała swoją skargę z powodów osobistych, arcybiskup Porteous został wezwany przed organ antydyskryminacyjny z powodu wyrażania jedynie tradycyjnego poglądu Kościoła na temat małżeństwa. Naraziło to wszystkie grupy religijne na Tasmanii na ataki, a ich praktyki i przekonania pozostały bez ochrony. Oczywiście, jeśli ludzie są zmuszeni do stawienia się przed komisją antydyskryminacyjną, to jest to poważna przeszkoda zniechęcająca do wnoszenia cennego wkładu w debatę publiczną w całej Australii[39].
Hordyk v Wanslea Family Services [2019] WAEOC
Byron i Keira Hordyk to chrześcijańskie małżeństwo z Australii Zachodniej. W styczniu 2017 roku złożyli podanie o gotowości stania się opiekunami zastępczymi dla dzieci w wieku od 0 do 5 lat. Powiedzieli, że będą kochać i opiekować się każdym dzieckiem, które zostanie u nich umieszczone, ale nie będą w stanie potwierdzić ani promować tożsamości seksualnej, która jest sprzeczna z ich chrześcijańskimi wartościami. W rezultacie Byron i Keira zostali odrzuceni przez agencję opieki zastępczej i uznani za „niebezpiecznych” ze względu na ich tradycyjne chrześcijańskie przekonania dotyczące płci i seksualności[40]. Ponieważ był to wyraźny przypadek dyskryminacji religijnej, złożyli skargę do Komisji ds. Równości Szans zgodnie z Ustawą Równości Szans (Equal Opportunity Act) z 1984 roku. W 2019 roku Komisja ds. Równości Szans doraźnie odrzuciła skargę Byrona i Keiry, argumentując, że ich roszczenie było błędne i nieuzasadnione.
Burns v Gaynor – Różne przypadki[41]
Bernard Gaynor jest mieszkańcem Queensland. Od pół dekady jest narażony na spór prawny z powodu prowadzenia przez niego konserwatywnego bloga w Internecie i promowania chrześcijańskich poglądów na temat małżeństwa, płci i rodziny. Aktywista LGBTQI w Nowej Południowej Walii (Garry Burns) złożył ponad 40 skarg dotyczących dyskryminacji i oczerniania (w tym 36 w ciągu 32 miesięcy) przeciwko Gaynorowi za poglądy wyrażone na jego blogu. Obrona przed tymi oskarżeniami była dla Gaynora bardzo wyczerpująca, czasochłonna i kosztowna, ponieważ był zmuszony sprzedać swój dom i poniósł ponad 400 tysięcy dolarów opłat prawnych[42]. Co ciekawe, pan Gaynor nie był w stanie doprowadzić do odrzucenia skarg jako dokuczliwego szykanowania, mimo że ani jedno oskarżenie przeciwko niemu nie zostało potwierdzone jako sukces oskarżyciela[43].
Fleming v Advertiser-News Weekend Publishing Co Pty Ltd & Anor (Nr 2) [2016] SASC 26
John Fleming jest katolickim księdzem mieszkającym w Południowej Australii. Szanowany jako wybitny kapłan i naukowiec o nieskazitelnym charakterze. Jednak kariera, reputacja i bezpieczeństwo finansowe księdza Fleminga zostały poważnie zagrożone, gdy w 2008 roku lokalna gazeta w Adelaide (The Sunday Mail) opublikowała szereg bezpodstawnych oskarżeń, które wysunął przeciwko niemu dziennikarz Nigel Hunt, zarzucając wykorzystywanie seksualne małoletniego w przeszłości.
Oskarżenia wobec ks. Fleminga zostały wcześniej zbadane i odrzucone przez policję w Australii Południowej, podważając ich prawdziwość. Następnie ksiądz pozwał TheSunday Mail o zniesławienie, a sprawa została rozpatrzona w 2014 roku. Kiedy wyrok wreszcie pojawił się, a został wydany na początku 2016 roku, sprawa ks. Fleminga o zniesławienie została oddalona. Sędzia po prostu postanowił uznać te niepotwierdzone doniesienia gazety przeciwko księdzu Flemingowi za prawdziwe[44].
Błędy w wyroku były zdecydowanie zbyt liczne i dość znaczące. Ks. Fleming odwołał się od tej decyzji, jednak bezskutecznie, do Sądu Najwyższego Australii Południowej, a w końcu do Wysokiego Trybunału, gdzie jego wniosek o urlop okolicznościowy został odrzucony na tej podstawie, że nie dotyczy to żadnej kwestii o znaczeniu ogólnym[45]. Najwyraźniej sędziowie najwyższego sądu krajowego uważali, że uznanie domniemania niewinności i ciężar dowodu w sprawach o zniesławienie nie są aktualnie już kwestiami o poważnym znaczeniu do rozpatrywania przez sąd.
Dr Paul Collits wymienia trzy ważne aspekty sprawy Fleminga:
Antykatolickie uprzedzenie, które ujawniono w procesie Fleminga, jest niezaprzeczalne. Pokazuje, jak księża katoliccy mogą stać się nieuzasadnionym celem do ośmieszania lub atakowania w dobie kultury #MeToo, osadzonej w australijskim systemie sprawiedliwości. Rzeczywiście, sędzia w procesie Fleminga, a następnie sędziowie Sądu Najwyższego Australii Południowej padli ofiarami wszechobecnego, antychrześcijańskiego uprzedzenia narodu, obalającego domniemania o niewinności, utrzymując, że po prostu nie należy wierzyć katolickim księżom.
Ostatecznie szkoda wyrządzona reputacji ks. Johna Fleminga jest zarówno nieodwracalna, jak i niezmierna. Krytycy i przeciwnicy mogą nadal wypowiadać straszliwe oszczerstwa, wiedząc, że są ustawowo chronieni niesprawiedliwym wyrokiem sądu. Po orzeczeniu sądu Archidiecezja Adelaide odmówiła ks. Flemingowi możliwości pełnienia jakiejkolwiek posługi katolickiej, tym samym odmawiając niewinnej osobie podstawowego prawa do kontynuowania i wykonywania swoich powinności religijnych.
W Australii narastają nastroje antychrześcijańskie, zwłaszcza antykatolickie[47]. Ten wzrost nastrojów jest odczuwalny w znacznej części sektora publicznego i prywatnego. Chrześcijanie coraz częściej unikają publicznego wypowiadania się w kwestiach dotyczących ich wiary z obawy przed skargami do odpowiednich władz. Zjawisko to określa się mianem „nowego sekciarstwa” – nowej formy sekularyzmu, w której wartości i przekonania religijne – zwłaszcza chrześcijańskie – są uważane za niegodne, pozbawione znaczenia, nieistotne, a nawet szkodliwe, gdy chodzi o uwzględnienie kluczowych kwestii społecznych[48].
Powyższy opis dostarczył podsumowania rosnącej liczby przypadków zagrożenia wolności religijnej w Australii. Dokuczliwe roszczenia nasilają się, zbierając straty finansowe, społeczne i emocjonalne od osób fizycznych w społecznościach wyznaniowych. Stres związany z dochodzeniem roszczeń prawnych jest często karą samą w sobie, a większość Australijczyków nie ma możliwości ani środków finansowych niezbędnych do toczenia tej walki[49].
W gruncie rzeczy ludzie religijni, a zwłaszcza chrześcijanie, stają się głównymi celami toczącej się kampanii oszczerstw, która często prowadzi do bezpodstawnych oskarżeń i rozległych postępowań sądowych. Ze względu na obecny klimat antyreligijnej bigoterii, zdolność do życia zgodnie z własnymi wartościami i wyznawanymi przekonaniami już nie stanowi podstawowej wolności, z której każdy mieszkaniec Australii może korzystać.
Australian Bureau of Statistics, 2016 Census: Religion, 27 czerwca 2017, https://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/mediareleasesbyReleaseDate/7E65A144540551D7CA258148000E2B85
Blackshield Tony, „Religion and Australian Constitutional Law”, w: Peter Radan, Denise Meyerson, Rosalind F Croucher (red.), Law and Religion: God, the State and the Common Law, London/UK: Routledge, 2005.
Blainey Geoffrey, A Shorter History of Australia, New York/NY: Random House, 1994.
Burke Sean, „Limp Green Libs Wiped Out”, Politicom, 14 marca 2021, https://politicom.com.au/tragic-green-libs-wiped-out/
Clarke Manning, A History of Australia, Melbourne/Vic: Melbourne University Press, 1997.
Collits Paul, „The Crucifixion of John Fleming”, The Freedoms Project, 18 maja 2020, https://thefreedomsproject.com/item/522-the-crucifixion-of-john-fleming
Deagon Alex, „Secularism as a Religion: Questioning the Future of the «Secular» State”, The Western Australian Jurist, t. 8, 2017.
Donnelly Kevin, „Persecution of Christians Being Taken to Extremes”, The Australian, 24 kwietnia 2019, https://www.theaustralian.com.au/commentary/persecution-of-christians-being-taken-to-extremes/news-story/038ad2176b1ce5cf2fa94ad4bf7430bf
Ely Richard, Unto God and Caesar: Religious Issues in the Emerging Commonwealth 1891–1906, Melbourne/Vic: Melbourne University Press, 2004.
Ferguson Niall, Empire: How Britain made the Modern World, London/UK: Penguin Books, 2003.
Furse-Roberts David, „Edmund Burke’s Enduring Legacy in Australian Politics”, Quadrant Magazine, t. LXII, nr 7–8, lipiec–sierpień 2018.
Hedley Kate, „Couple Who Believe It’s a Sin to be Gay Fight for Right to be Foster Carers”, WAToday, 6 lutego 2020, https://www.watoday.com.au/national/western-australia/couple-who-believe-it-s-a-sin-to-be-gay-fight-for-right-to-be-foster-carers-20200205-p53y3c.html
Heydon Dyson, „Liberalism Built on Christian Principles is Lost on Modern Elites”, The Australian, 4 listopada 2017, http://www.theaustralian.com.au/news/inquirer/liberalism-built-on-christian-principles-is-lost-on-modern-elites/news-story/174b51227ac4a32c550c352e1ede8021
Heydon D., „Religion «Toleration» in Modern Australia: The Tyranny of Relativism”, Inaugural PM Glynn Lecture on Religion, Law and Public Life. Australian Catholic University, Adelaide, październik 2017.
Irving Helen, To Constitute a Nation: A Cultural History of Australia’s Constitution, Cambridge/UK: Cambridge University Press, 1999.
Kurti Peter, „Religious Liberty: A Forgotten Freedom?”, w: Iain T. Benson, Michael Quinlan, A. Keith Thompson (red.), Religious Freedom in Australia – A New Terra Nullius?, Sydney/NSW: Shepard Press, 2019, s. 29.
Kurti Peter, Sacred & Profane: Faith and Belief in a Secular Society, Redland Bay/Qld: Connor Court, 2020.
Kurti Peter, The Tyranny of Tolerance: Threats to Religious Liberty in Australia, Brisbane/Qld: Connor Court, 2017.
Quick John, Garran Robert, The Annotated Constitution of the Australian Commonwealth, Sydney/NSW: Angus & Robertson, 1901.
Quinlan Michael, „An Unholy Patchwork Quilt: The Inadequacy of Protections of Freedom of Religious in Australia”, w: I. T. Benson, M. Quinlan, A. K. Thompson (red.), Religious Freedom in Australia – A New Terra Nullius?, Sydney/NSW: Shepard Press, 2019.
«Rabbi Shimon Cowen», AustraliaWatch, https://australiawatch.com.au/rabbi-shimon/
Sexton Michael, „Revisionists Drive Old Dixie Down Again”, The Australian, 21 sierpnia 2018, https://www.theaustralian.com.au/commentary/opinion/revisionists-drive-old-dixie-down-again/news-story/8972a2300f26a645672503deefc91eff\\
Shanahan Angela, „Discrimination Police Indulging In Gay Abandon”, The Australian, 15 października 2011, https://www.theaustralian.com.au/opinion/discrimination-police-indulging-in-gay-abandon/news-story/c1457f01388bc4f3b1fe0a1a974f82fd
Sheridan Greg, God is Good for You: A Defence of Christianity in Troubled Times, Sydney/NSW: Allen & Unwin, 2018.
Steenhof John, Australian Cases: Freedom of Thought, Conscience and Religion, Canberra/ACT: Human Rights Law Alliance, maj 2020.
Stringer Carl, Discovering Australia’s Christian Heritage, Brisbane/Qld: Col Stringer Ministries, 2000.
Thompson Brad, „Liberal Survivor Puts Spotlight on Right-Wing Churches”, Australian Financial Review, 15 marca 2021, https://www.afr.com/politics/liberal-survivor-puts-spotlight-on-right-wing-churches-20210315-p57au7
Thompson A. Keith, „Should Public Reason Developed Under U.S. Establishment Clause Jurisprudence Apply to Australia?”, The University of Notre Dame Australia Law Review, t. 17, 2015.
Windschuttle Keith, The Break-Up of Australia: The Real Agenda Behind Aboriginal Recognition, Sydney/NSW: Quadrant Books, 2016.
Zimmermann A., „The State of Freedom of Speech in Australia: Universities, the Media, and Society in General”, w: Grzegorz Blicharz (red.), Freedom of Speech: A Comparative Law Perspective, Warsaw: IWS, 2019.
Zimmermann Augusto, Christian Foundations of the Common Law – t. III: Australia. Redland Bay/Qld: Connor Court, 2018.
Sprawy
– Adelaide Company of Jehovah’s Witnesses Inc. v Commonwealth (1943) 67 CLR 116/
– Attorney-General (Vic) (ex rel Black) v. Commonwealth (1981) 146 CLR 559 («DOGS Case»)
– Burns v Gaynor (Nr 2) [2019] NSWDC 552
– Burns v Gaynor [2018] NSWDC 358; Burns v Gaynor [2015] NSWDC 283
– Burns v Gaynor [2015] NSWDC 24
– Burns v Gaynor [2015] NSWCATAD 211
– Burns v Gaynor [2015] NSWCATAD 77
– Burns v Gaynor [2015] NSWCATAD 24
– Church of the New Faith v Commissioner for Pay-roll Tax (Vic) (1983) 154 CLR 12
– Delany v Porteous [2015] TACD
– Fleming v Advertiser-News Weekend Publishing Co Pty Ltd & Anor (Nr 2) [2016] SASC 26
– Fleming v Advertiser News Weekend Publishing Co Pty Ltd & ANOR [2017] HCASL 16 A44/2016
– Harkianakis v Skalkos (1999) 47 NSWLR 302
– Kruger v Commonwealth of Australia (1997) 190 CLR 1
– Minister for Immigration and Ethnic Affairs v Lebanese Moslem Association and Others (1987) 17 FCR 580
Augusto Zimmermann – licencjat z prawa z wyróżnieniem, magisterium prawa z najwyższym wyróżnieniem, doktorat (Monash), jest profesorem i dziekanem Wydziału Prawa na Sheridan Institute of Higher Education w Perth w Australii Zachodniej. Jest również dziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych Sheridan (Sheridan’s Faculty of Humanity and Social Sciences), profesorem nadzwyczajnym prawa na Uniwersytecie Notre Dame w Australii. Jest też prezesem Western Australian Legal Theory Association (WALTA), redaktorem naczelnym czasopisma prawniczego The Western Australian Jurist, a wcześniej w latach 2012–2017 pełnił funkcję komisarza ds. reformy prawa przy Komisji ds. Reformy Prawa Australii Zachodniej. Jest autorem licznych publikacji naukowych, w tym Christian Foundations of the Common Law (3 tomy, Connor Court, 2018) oraz Global Perspectives on Subsidiarity (Springer, 2014).
[1] Australian Bureau of Statistics, 2016 Census (australijska narodowa agencja statystyczna, 2016 spis): Religia, 27 czerwca 2017, https://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/mediareleasesbyReleaseDate/7E65A144540551D7CA258148000E2B85.
[2] Peter Kurti, „Religious Liberty: A Forgotten Freedom?”, w: Iain T. Benson, Michael Quinlan, A. Keith Thompson (red.), Religious Freedom in Australia – A New Terra Nullius?, Sydney/NSW: Shepard Press, 2019, s. 29.
[3] P. Kurti, Sacred & Profane: Faith and Belief in a Secular Society, Redland Bay/Qld: Connor Court, 2020, s. 15.
[4] K. Donnelly, „Persecution of Christians Being Taken to Extremes”, The Australian, 24 kwietnia 2019, https://www.theaustralian.com.au/commentary/persecution-of-christians-being-taken-to-extremes/news-story/038ad2176b1ce5cf2fa94ad4bf7430bf.
[5] M. Quinlan, „An Unholy Patchwork Quilt: The Inadequacy of Protections of Freedom of Religious in Australia”, w: I. T. Benson, M. Quinlan, A. K. Thompson (red.), Religious Freedom in Australia – A New Terra Nullius?, Sydney/NSW: Shepard Press, 2019, s. 45.
[6] Tamże, s. 49.
[7] Michael Sexton, „Revisionists Drive Old Dixie Down Again”, The Australian, 21 sierpnia 2018, https://www.theaustralian.com.au/commentary/opinion/revisionists-drive-old-dixie-down-again/news-story/8972a2300f26a645672503deefc91eff
[8] B. Thompson, „Liberal Survivor Puts Spotlight on Right-Wing Churches”, Australian Financial Review, 15 marca 2021, https://www.afr.com/politics/liberal-survivor-puts-spotlight-on-right-wing-churchers-20/.
[9] S. Burke, „Limp Green Libs Wiped Out”, Politicom, 14 marca 2021, https://politicom.com.au/tragic-green-libs-wiped-out/.
[10] D. Heydon, „Liberalism Built on Christian Principles is Lost on Modern Elites”, The Australian, 4 listopada 2017, http://www.theaustralian.com.au/news/inquirer/liberalism-built-on-christian-principles-is-lost-on-modern-elites/news-story/174b51227ac4a32c550c352e1ede8021.
[11] D. Heydon, „Religion «Toleration» in Modern Australia: The Tyranny of Relativism”, Inaugural PM Glynn Lecture on Religion, Law and Public Life, Australian Catholic University, Adelaide, październik 2017, s. 8–9.
[12] D. Furse-Roberts, „Edmund Burke’s Enduring Legacy in Australian Politics”, Quadrant Magazine, t. LXII, nr 7–8, lipiec–sierpień 2018, s. 13.
[13] K. Windschuttle, The Break-Up of Australia: The Real Agenda Behind Aboriginal Recognition, Sydney/NSW: Quadrant Books, 2016, s. 297.
[14] N. Ferguson, Empire: How Britain made the Modern World, London/UK: Penguin Books, 2003, s. 105.
[15] M. Clarke, A History of Australia, Melbourne: Melbourne University Press, 1997, s. 280–281.
[16] Tamże, s. 10.
[17] Furse-Roberts, dz. cyt., nr 13, s. 13.
[18] Tamże, s. 14.
[19] Cytat z C. Stringer, Discovering Australia’s Christian Heritage, Brisbane/Qld: Col Stringer Ministries, 2000, s. 103.
[20] Constitution of the Commonwealth of Australia 1900 (Cth) Preamble.
[21] R.G. Ely, Unto God and Caesar: Religious Issues in the Emerging Commonwealth 1891–1906, Melbourne/Vic: Melbourne University Press, 2004, s. 21.
[22] H. Irving, To Constitute a Nation: A Cultural History of Australia’s Constitution, Cambridge/UK, Cambridge University Press, 1999, s. 166.
[23] G. Blainey, A Shorter History of Australia (New York/NY: Random House, 1994), Rozdział 11.
[24] A. Deagon, „Secularism as a Religion: Questioning the Future of the «Secular» State”, The Western Australian Jurist, t. 8, 2017, s. 59.
[25] Constitution of the Commonwealth of Australia 1900 (Cth) s. 116.
[26] J. Quick, R. R. Garran, The Annotated Constitution of the Australian Commonwealth, Sydney/NSW: Angus & Robertson, 1901, s. 952.
[27] Harkianakis v Skalkos (1999) 47 NSWLR 302.
[28] Tamże, s. 301–302.
[29] Tamże.
[30] Attorney-General (Vic) (ex rel Black) v. Commonwealth (1981) 146 CLR 559 («DOGS Case»).
[31] Adelaide Company of Jehovah’s Witnesses Inc. v Commonwealth (1943) 67 CLR 116, s. 131 (Latham CJ).
[32] Church of the New Faith v Commissioner for Pay-roll Tax (Vic) (1983) 154 CLR 120, s. 136 (za Mason CJ i Brennan J); zob. także Kruger v Commonwealth of Australia (1997) 190 CLR 1, s. 160 (Gummow J).
[33] Tamże.
[34] Blackshield, Tony Blackshield, „Religion and Australian Constitutional Law”, w: Peter Radan, Denise Meyerson, Rosalind F Croucher (red.), Law and Religion: God, the State and the Common Law, London/UK: Routledge, 2005, s. 88.
[35] Tamże, s. 91.
[36] Minister for Immigration and Ethnic Affairs v Lebanese Moslem Association and Others (1987) 17 FCR 580, s. 373.
[37] «Rabbi Shimon Cowen», AustraliaWatch, https://australiawatch.com.au/rabbi-shimon/.
[38] Tamże.
[39] A. Shanahan, „Discrimination Police Indulging In Gay Abandon”, The Australian, 15 października 2011, https://www.theaustralian.com.au/opinion/discrimination-police-indulging-in-gay-abandon/news-story/c1457f01388bc4f3b1fe0a1a974f82fd.
[40] K. Hedley, „Couple Who Believe It’s a Sin to be Gay Fight for Right to be Foster Carers”, WAToday, 6 lutego 2020, https://www.watoday.com.au/national/western-australia/couple-who-believe-it-s-a-sin-to-be-gay-fight-for-right-to-be-foster-carers-20200205-p53y3c.html
[41] Zob. m.in.; Burns v Gaynor (nr 2) [2019] NSWDC 552; Burns v Gaynor [2018] NSWDC 358; Burns v Gaynor [2015] NSWDC 283; Burns v Gaynor [2015] NSWDC 24; Burns v Gaynor [2015] NSWCATAD 211; Burns v Gaynor [2015] NSWCATAD 77; Burns v Gaynor [2015] NSWCATAD 24.
[42] A. Zimmermann, „The State of Freedom of Speech in Australia: Universities, the Media, and Society in General”, w: Grzegorz Blicharz (red.), Freedom of Speech: A Comparative Law Perspective, Warsaw 2019, s. 242.
[43] J. Steenhof, Australian Cases: Freedom of Thought, Conscience and Religion, Canberra/ACT: Human Rights Law Alliance, maj 2020, s. 10.
[44] Fleming v Advertiser-News Weekend Publishing Co Pty Ltd & Anor (Nr 2) [2016] SASC 26 [183] (Gray J).
[45] „Wniosek o udzielenie specjalnego urlopu okolicznościowego nie budzi kwestii o znaczeniu ogólnym. Żaden z zarzutów podniesionych przez skarżącego nie ma wystarczających szans powodzenia, aby uzasadnić przyznanie urlopu okolicznościowego. Urlop ten należy odrzucić wraz z kosztami”, John Fleming v Advertiser News Weekend Publishing Co Pty Ltd & ANOR [2017] HCASL 16 A44/2016.
[46] P. Collits, „The Crucifixion of John Fleming”, The Freedoms Project, 18 maja 2020, https://thefreedomsproject.com/item/522-the-crucifixion-of-john-fleming
[47] A. K. Thompson, „Should Public Reason Developed Under U.S. Establishment Clause Jurisprudence Apply to Australia?” The University of Notre Dame Australia Law Review, t. 17, 2015, s. 108.
[48] P. Kurti, The Tyranny of Tolerance: Threats to Religious Liberty in Australia, Redland Bay/Qld: Connor Court, 2017, s. 165.
[49] Steenhof, dz. cyt., nr 43, s. 4.
