Spis treści

1. 1. Streszczenie
   2. Wprowadzenie
   3. Słowa kluczowe
   4. Istota (filozoficzna/aksjologiczna/teologiczna/itd.)
   5. Historyczne ujęcie
   6. Regulacje prawne
   7. Aspekty praktyczne
   8. Bibliografia
   9. Zobacz także (powiązane hasła)
   10. Linki zewnętrzne
   11. O Autorze

Streszczenie

Ludobójstwo jest okrucieństwem zdefiniowanym prawnie w artykule II Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Konwencji o ludobójstwie). Zbrodnia ludobójstwa jest uważana za część zwyczaju międzynarodowego i ius cogens, czyli normę bezwzględnie obowiązującą. Konwencja o ludobójstwie nakłada na państwa-strony obowiązek zapobiegania i karania zbrodni. Mimo tych jasno określonych obowiązków ludobójstwo nie należy do przeszłości, lecz bywa popełniane nawet dzisiaj.

Chociaż nie każdy przypadek ludobójstwa ma wyraźny związek z religią lub przekonaniami, grupy religijne stanowią jedną z czterech grup chronionych na mocy Konwencji o ludobójstwie. Jak stwierdzono w wyroku w sprawie Akayesu, grupa religijna chroniona na mocy artykułu II „to taka, której członkowie podzielają tę samą religię, wyznanie lub sposób kultu”^[1].

Co więcej, większość współczesnych przypadków ludobójstwa dotyczy grup religijnych lub etniczno-religijnych. Od Jazydów w Iraku, przez Rohingjów w Myanmarze i Ujgurów w chińskim Xinjiangu po Hazarów w Afganistanie – społeczności padają ofiarami przestępstw z powodu swojej przynależności do danej religii.

Wprowadzenie

Ludobójstwo, określane często jako zbrodnia zbrodni, jest zbrodnią okrucieństwa zdefiniowaną w artykule II Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Konwencji o ludobójstwie). Ludobójstwo jest przestępstwem o określonym zamiarze. Zniszczenie chronionej grupy w całości lub w części wymaga od ludzi świadomego zamiaru. Konwencja o ludobójstwie nakłada na państwa-strony obowiązek zapobiegania zbrodni ludobójstwa i karania jej.

W ostatnich latach odnotowano kilka przypadków ludobójczych okrucieństw dokonanych na społecznościach ze względu na ich religię lub przekonania. W 2014 roku Daesh obrał sobie za cel Jazydów, chrześcijan i inne mniejszości religijne ze względu na ich tożsamość religijną. W 2016 roku birmańskie wojsko zaatakowało muzułmanów Rohingya w stanie Arakan w Mjanmie. W 2018 roku ujgurscy muzułmanie zostali poddani przymusowej indoktrynacji, która miała na celu pozbawienie ich tożsamości religijnej. Towarzyszyły temu inne praktyki. W 2021 roku szyici Hazara padli ofiarą ludobójczych okrucieństw z rąk Państwa Islamskiego i talibów. We wszystkich tych przypadkach już na wiele lat przed dokonaniem ludobójczych okrucieństw społeczności te były nękane, dyskryminowane i prześladowane z powodu swojej religii lub przekonań.

Wyżej wspomniane zostały współczesne przypadki ludobójstwa motywowanego odmiennością religii lub przekonań. Jednak podobne ataki na społeczności religijne i etniczno-religijne były dokonywane również we wcześniejszych dziesięcio- i stuleciach. Przypadki te obejmują między innymi ludobójstwo Ormian dokonane przez Imperium Osmańskie, Holokaust czy ludobójstwo w byłej Jugosławii.

Słowa kluczowe

Ludobójstwo, zbrodnie okrucieństwa, Konwencja o ludobójstwie, Statut Rzymski

Istota (filozoficzna/aksjologiczna/teologiczna/itd.)

Ludobójstwo, często określane jako zbrodnia zbrodni, jest zbrodnią okrucieństwa skoncentrowaną na grupie, a nie na jednostce. Jego wyjątkowy status wynika z tego, że ​​przestępstwo wymierzone jest w chronioną społeczność w celu jej unicestwienia, czy to w całości, czy w części. Nie oznacza to umniejszenia wagi innych zbrodni, w tym zbrodni przeciwko ludzkości, ale uznanie wyjątkowego charakteru takich czynów. Ponieważ ludobójstwo służy unicestwieniu całych społeczności, jest to przestępstwo, które nie może nastąpić z dnia na dzień. Wymaga przygotowania i planowania. Badanie wczesnych znaków ostrzegawczych i czynników ryzyka może pomóc zapobiec dokonaniu przestępstwa. Gregory H. Stanton, prezes Genocide Watch, wyodrębnił dziesięć etapów ludobójstwa, by zobrazować proces, który prowadzi do tej zbrodni.

Owe dziesięć etapów to:

1. KLASYFIKACJA: We wszystkich kulturach istnieją kategorie pozwalające na rozróżnienie ludzi na „my i oni” według pochodzenia etnicznego, rasy, religii lub narodowości: Niemcy i Żydzi, Hutu i Tutsi. Społeczeństwa dwubiegunowe, które nie mają kategorii mieszanych, takie jak Rwanda czy Burundi, są najbardziej narażone na ludobójstwo. (...)
2. SYMBOLIZACJA: Klasyfikacjom nadajemy nazwy lub inne oznaczenia. Nazywamy ludzi „Żydami” lub „Cyganami” albo rozróżniamy ich po kolorze czy ubiorze, po czym przypisujemy symbole do członków poszczególnych grup. Klasyfikacja i symbolizacja są uniwersalnie ludzkie i niekoniecznie skutkują ludobójstwem, chyba że prowadzą do odczłowieczenia. Symbole mogą być w nienawistny sposób narzucane członkom grup pariasów: żółta gwiazda dla Żydów pod rządami nazistów, niebieski szalik dla ludzi ze Strefy Wschodniej w Kambodży za rządów Czerwonych Khmerów. (...)
3. DYSKRYMINACJA: Grupa dominująca wykorzystuje prawo, zwyczaje i władzę polityczną, aby odmawiać praw innym grupom. Grupa pozbawiona wpływu na władzę może zostać pozbawiona pełnych praw obywatelskich, praw wyborczych, a nawet obywatelstwa. Grupa dominująca kieruje się wykluczającą ideologią, nie uznaje praw słabszych grup. Ideologia opowiada się za monopolizacją lub rozszerzeniem władzy przez grupę dominującą. Legitymizuje wiktymizację słabszych grup. (...)
4. DEHUMANIZACJA: Jedna grupa zaprzecza człowieczeństwu drugiej grupy. Jej członkowie są utożsamiani ze zwierzętami, robactwem, owadami lub chorobami. Dehumanizacja pozwala przezwyciężyć normalną ludzką odrazę do morderstwa. Na tym etapie propagandę nienawiści w prasie i w radiu wykorzystuje się do oczerniania grupy ofiar. (...)
5. ORGANIZACJA: Ludobójstwo jest zawsze zorganizowane – zwykle przez państwo, często przy użyciu bojówek, aby umożliwić państwu wyparcie się odpowiedzialności. (...) Państwa organizują tajną policję w celu szpiegowania, aresztowania, torturowania i mordowania osób podejrzanych o sprzeciw wobec przywódców politycznych. Mordercze bojówki i specjalne jednostki wojskowe otrzymują odpowiednie szkolenie.
6. POLARYZACJA: Ekstremiści rozdzielają grupy. Grupy nienawiści rozpowszechniają polaryzującą propagandę. Środki masowego przekazu prowadzą indoktrynację w celu wzbudzenia motywacji do atakowania danej grupy. Przepisy prawne mogą zabraniać małżeństw mieszanych lub interakcji społecznych. (...)
7. PRZYGOTOWANIE: Planowane są ludobójcze zabójstwa. Przywódcy państwowi lub liderzy grup sprawców planują „ostateczne rozwiązanie kwestii” Żydów, Ormian, Tutsi lub innych grup. Często używają eufemizmów, aby ukryć swoje intencje, na przykład określając swój cel jako „czystkę etniczną”, „oczyszczenie” lub „zwalczanie terroryzmu”. Budują armie, kupują broń i szkolą swoje wojska i bojówki. Indoktrynują ludność, wzbudzając strach przed grupą ofiar. (...)
8. PRZEŚLADOWANIA: Ofiary są identyfikowane i oddzielane ze względu na ich tożsamość etniczną lub religijną. Sporządza się listy śmierci. W ludobójstwie organizowanym przez państwo członkowie grup ofiar mogą być zmuszani do noszenia symboli identyfikacyjnych. Ich majątek jest często konfiskowany. Czasami są nawet segregowani w gettach, deportowani do obozów koncentracyjnych lub przetrzymywani w regionach dotkniętych głodem i głodzeni. Celowo pozbawia się ich zasobów takich jak woda czy żywność, aby powoli ich niszczyć. Wdrażane są programy zapobiegające prokreacji poprzez przymusową sterylizację lub aborcję. Dzieci siłą odbiera się rodzicom. (...)
9. Rozpoczyna się EKSTERMINACJA, która szybko przeradza się w masowe zabijanie prawnie zwane „ludobójstwem”. Dla zabójców jest to „eksterminacja”, ponieważ nie wierzą, że ich ofiary są w pełni ludźmi. (...)
10. ZAPRZECZENIE to ostatni etap, który towarzyszy całej zbrodni i zawsze trwa jeszcze po ludobójstwie. Jest to jeden z najpewniejszych sygnałów dalszych ludobójczych masakr. Sprawcy ludobójstwa kopią masowe groby, palą zwłoki, próbują zatrzeć ślady i zastraszyć świadków. Zaprzeczają, jakoby popełnili jakiekolwiek przestępstwa, a za to, co się stało, często obwiniają ofiary. Blokują dochodzenia w sprawie zbrodni i nadal rządzą, dopóki nie zostaną siłą odsunięci od władzy, by uciec na wygnanie^[2].

Ujęcie historyczne

Termin ludobójstwo (ang. genocide) został zaproponowany przez polsko-żydowskiego prawnika Rafała Lemkina w 1944 roku na określenie okrucieństw popełnionych przez nazistów na Żydach podczas II wojny światowej. Zdefiniował on wówczas ludobójstwo jako zniszczenie narodu lub grupy etnicznej. To nowe słowo, ukute przez autora w celu oznaczenia starej praktyki w jej współczesnym rozwoju, powstało ze starożytnego greckiego słowa genos (rasa, plemię) i łacińskiego cide (zabijanie), odpowiadając słowotwórczo takim określeniom jak tyranobójstwo, zabójstwo, dzieciobójstwo itp. Ogólnie rzecz biorąc, ludobójstwo nie musi koniecznie oznaczać natychmiastowego zniszczenia narodu, z wyjątkiem sytuacji, gdy dokonywane jest poprzez masowe zabijanie wszystkich członków narodu. Ma oznaczać raczej skoordynowany plan różnych działań zmierzających do zniszczenia podstaw życia grup narodowych z zamiarem unicestwienia samych grup. Celem takiego planu byłaby dezintegracja instytucji politycznych i społecznych, kultury, języka, uczuć narodowych, religii i ekonomicznej egzystencji grup narodowych oraz zniszczenie bezpieczeństwa osobistego, wolności, zdrowia, godności, a nawet życia jednostek należących do takich grup. Ludobójstwo jest skierowane przeciwko grupie narodowej jako całości, a związane z nim działania są skierowane przeciwko poszczególnym ludziom nie jako jednostkom, ale jako członkom grupy narodowej^[3].

W grudniu 1946 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Rezolucję w sprawie zbrodni ludobójstwa potępiającą tę zbrodnię i definiującą ludobójstwo jako odmowę prawa do istnienia całych zbiorowości ludzkich, tak jak zabójstwo jest odmową prawa do życia poszczególnych ludzi; taka odmowa prawa do istnienia wstrząsa sumieniem ludzkości, powoduje wielkie straty dla ludzkości w postaci kulturowego i innego wkładu reprezentowanego przez te grupy ludzkie.

9 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Konwencję o ludobójstwie) jako pierwszy traktat praw człowieka przyjęty jednomyślnie przez organ ONZ. Weszła ona w życie 12 stycznia 1951 roku. W grudniu 2022 roku Konwencja o ludobójstwie miała 152 państwa-strony. Choć to Rafał Lemkin był motorem napędowym prac nad zbrodnią ludobójstwa i dotyczącymi jej międzynarodowymi mechanizmami prawnymi, ostateczne brzmienie definicji ludobójstwa różni się od propozycji Lemkina.

Mimo że zarówno określenie, jak i prawna definicja zjawiska powstały po drugiej wojnie światowej, to, co nazywamy dziś zbrodnią ludobójstwa, było dokonywane we wcześniejszych dziesięcio- i stuleciach. Na przykład w latach 1904–1908 ludy Herero i Nama były poddawane zagładzie w okupowanej przez Niemców Afryce Południowo-Zachodniej (obecnie terytorium Namibii). W latach 1915–1923 1,5 miliona etnicznych Ormian zostało aresztowanych, deportowanych lub zamordowanych przez Imperium Osmańskie. Kolejnym przykładem ludobójczych okrucieństw jest Holokaust i to właśnie on zjednoczył światowych przywódców w celu opracowania i przyjęcia Konwencji o ludobójstwie. Od czasu uchwalenia konwencji miało miejsce kilka sytuacji, które zostały uznane za spełniające wszystkie elementy definicji ludobójstwa zawartej w artykule II Konwencji o ludobójstwie – w tym okrucieństwa w Kambodży, Bośni, Rwandzie, Darfurze, Iraku, Mjanmie i Chinach. W 2023 roku trzeba zadać sobie pytanie, czy ludobójstwem są wojna na Ukrainie oraz okrucieństwa wobec Hazarów w Afganistanie.

We wszystkich wspomnianych przypadkach niewiele zrobiono, aby wdrożyć obowiązki wynikające z Konwencji o ludobójstwie.

Regulacje prawne

Ludobójstwo zostało zdefiniowane w artykule II Konwencji o ludobójstwie jako którykolwiek z następujących czynów dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub w części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych jako takich:

1. zabójstwo członków grupy;
2. spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy;
3. rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego;
4. stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy;
5. przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy.

Ta definicja ludobójstwa jest powtórzona w art. 6 Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (Statut Rzymski).

Zbrodnia ludobójstwa jest uważana za część zwyczaju międzynarodowego i ius cogens, czyli przyjętą i uznaną przez międzynarodową społeczność państw normę, od której nie jest dozwolone żadne odstępstwo.

Artykuł I Konwencji o ludobójstwie nakłada na państwa-strony obowiązek zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa. Obowiązek zapobiegania oznacza, że ​​państwa-strony mają zastosować wszelkie rozsądnie dostępne im środki, aby w miarę możliwości zapobiegać ludobójstwu^[4]. Obowiązek ukarania obejmuje kryminalizację przestępstwa, a tym samym umożliwienie ścigania. Na przykład ludobójstwo jest penalizowane w artykule 118 polskiego Kodeksu karnego. Artykuł 118 stanowi:

• 1. Kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie, dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
• 2. Kto, w celu określonym w § 1, stwarza dla osób należących do takiej grupy warunki życia grożące jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje środki mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub przymusowo odbiera dzieci osobom do niej należącym, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Artykuł 118 Kodeksu karnego stanowi powtórzenie artykułu II Konwencji o ludobójstwie, z kilkoma różnicami. Po pierwsze, Kodeks karny wśród czterech chronionych grup wymienia grupę polityczną zamiast narodowej. Po drugie, art. 118 zawiera elementy art. III Konwencji o ludobójstwie, ponieważ odnosi się również do aktów przygotowawczych. Jednak artykuł III Konwencji o ludobójstwie obejmuje również (b) spisek w celu popełnienia ludobójstwa; (c) bezpośrednie i publiczne podżeganie do ludobójstwa; (d) usiłowanie popełnienia ludobójstwa; (e) współudział w ludobójstwie.

Ustalenie elementów przestępstwa

Ludobójstwo to przestępstwo popełnione przeciwko grupie, wymierzone w jej tożsamość, a nie przeciwko jednostce. Konwencja o ludobójstwie wskazuje cztery rodzaje grup objętych przez nią ochroną: grupy narodowe, etniczne, rasowe i religijne.

Psychiczny element zbrodni wymaga wykazania zamiaru zniszczenia w całości lub w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej jako takiej. Udowodnienie tego aspektu psychicznego może być trudne, ponieważ zamiar zniszczenia nie musi być wyrażony wprost. Może on być jednak domniemany na podstawie czynu. Jak potwierdził Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy w sprawie Prokurator przeciwko Akayesu, przy braku wyraźnego wyrażenia takiego konkretnego zamiaru można go wywnioskować z wzorców masowych okrucieństw i ich wpływu na grupę docelową: jego intencje można wywnioskować z pewnej liczby domniemań faktycznych. Izba uważa, że ​​możliwe jest wywnioskowanie ludobójczego zamiaru tkwiącego w konkretnym zarzucanym czynie z ogólnego kontekstu popełniania innych zawinionych czynów skierowanych systematycznie przeciwko tej samej grupie, niezależnie od tego, czy czyny te zostały popełnione przez tego samego sprawcę, czy przez innych. Inne czynniki, takie jak skala popełnionych okrucieństw, ich ogólny charakter w regionie lub kraju, a ponadto fakt celowego i systematycznego atakowania ofiar ze względu na ich przynależność do określonej grupy, z wyłączeniem członków innych grup, może umożliwić Izbie wywnioskowanie ludobójczego zamiaru określonego czynu^[5].

Ten szczególny zamiar można również wywnioskować z ogólnej doktryny politycznej, która doprowadziła do czynów, które mogą być objęte definicją zawartą w art. 4, lub powtarzania aktów destrukcyjnych i dyskryminacyjnych. Zamiar można również wywnioskować z popełnienia czynów, które naruszają lub które sami sprawcy uważają za naruszające fundamenty grupy – czynów, które same w sobie nie są objęte wykazem zawartym w art. 4 ust. 2, ale są popełniane w ramach tego samego wzorca postępowania^[6].

Element actus reus, czyli czynu karalnego, obejmuje pięć czynów zabronionych wymienionych w art. II konwencji: (a) zabójstwo członków grupy; (b) spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy; (c) rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego; (d) stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy; (e) przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy.

Aspekty praktyczne

Wśród aspektów praktycznych należy wskazać kilka ważnych kwestii: 1) Kto ma decydować o uznaniu czynu za ludobójstwo? 2) Czy konkretny przypadek spełnia prawną definicję ludobójstwa? 3) Kiedy są realizowane obowiązki wynikające z Konwencji o ludobójstwie?

Kto ma decydować o uznaniu czynu za ludobójstwo?

Obecnie tylko kilka państw zajmuje się kwestią stwierdzania ludobójstwa lub określania poważnego zagrożenia ludobójstwem. Na przykład Departament Stanu USA zajmuje się analizą sytuacji i orzekaniem o ludobójstwie (i zbrodniach przeciwko ludzkości). Dokonał takich ustaleń w przypadku okrucieństw Daesh wobec Jazydów i chrześcijan, okrucieństw wobec Ujgurów w Chinach, okrucieństw wobec Rohingów w Mjanmie oraz historycznego przypadku osmańskich okrucieństw wobec Ormian. Rządy Kanady i Holandii uznały okrucieństwa Daesh za ludobójstwo. Podobnie kilka parlamentów uznało za ludobójstwo okrucieństwa Daesh i zbrodnie wobec Ujgurów. Jednak inne państwa, w tym Wielka Brytania, nadal powołują się na argument, że decyzja ta nie należy do polityków, ale do sądów. W związku z tym rząd Wielkiej Brytanii nie uzna zbrodni za ludobójstwo, dopóki nie ustali tego właściwy sąd. W rezultacie rząd Wielkiej Brytanii nie uznaje żadnych ludobójstw od czasu ludobójstwa w Bośni.

Rozpoznawanie masowych okrucieństw i uznawanie ich za takowe to nie tylko kwestia dobrych praktyk; wywodzi się z obowiązków zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, jakie wynikają dla państw z prawa międzynarodowego. Gregory H. Stanton, były profesor na Uniwersytecie George'a Masona specjalizujący się w badaniach nad ludobójstwem, przeprowadził badanie dotyczące postrzegania i skutków używania określeń „czystka etniczna” lub „ludobójstwo”. Jego badania wykazały, że uznanie masowych okrucieństw, które spełniają prawną definicję ludobójstwa, za ludobójstwo zaowocowało bardziej wszechstronną reakcją, w tym powstrzymaniem okrucieństw. Nazywanie takich zbrodni „czystkami etnicznymi” nie odniosło takiego samego skutku. W związku z tym, jak pokazuje rzeczywistość, różne przestępstwa o charakterze międzynarodowym spotykają się z różną reakcją państw.

Uznanie zbrodni za ludobójstwo jest pierwszym krokiem w kierunku skutecznej i kompleksowej reakcji, pozwala m.in. zapobiec urzeczywistnieniu się ryzyka ludobójstwa lub dalszym okrucieństwom. Ustalenie, że mamy do czynienia z ludobójstwem, pomaga również rozwiązać problem jego negowania, czyli zaprzeczania zaistniałej sytuacji w celu pozbawienia ofiar sprawiedliwości i umniejszenia ich cierpienia.

Czy konkretny przypadek spełnia prawną definicję ludobójstwa?

Aby okrucieństwa mogły zostać sklasyfikowane jako ludobójstwo, muszą spełniać wszystkie kryteria wymienione w definicji ludobójstwa zawartej w artykule II Konwencji o ludobójstwie. Chociaż najbardziej autorytatywne byłoby stwierdzenie ludobójstwa przez organ sądowy, inne organy mogą dokonać takiej klasyfikacji po zbadaniu wszystkich dostępnych dowodów. Własną analizę i rozpoznawanie ludobójstwa przeprowadza na przykład Departament Stanu USA. W 2016 roku dokonał on takich ustaleń w sprawie okrucieństw Daesh, w 2021 roku w kwestii okrucieństw wobec Ujgurów w Xinjiangu w Chinach, zaś w 2022 roku odnośnie okrucieństw wobec Rohingów w Mjanmie. Podobnie rząd holenderski po uzyskaniu od ekspertów analizy prawnej uznał za ludobójstwo okrucieństwa wobec Jazydów. Rząd Kanady uznał zbrodnie na podstawie raportu Komisji Śledczej ONZ ds. Syryjskiej Republiki Arabskiej, w którym stwierdzono ludobójstwo. Podobnie uczyniło kilka parlamentów, jednak takie ustalenia mają różną wagę.

Stwierdzenie ludobójstwa nie jest warunkiem wstępnym do wykonania obowiązków wynikających z Konwencji o ludobójstwie, chociaż może towarzyszyć ich uruchomieniu.

Kiedy są realizowane obowiązki wynikające z Konwencji o ludobójstwie?

Obowiązek zapobiegania

Konwencja o ludobójstwie nie określa, co oznacza obowiązek zapobiegania. Jednak Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w swoim wyroku z 2007 roku wyjaśnił, że obowiązek zapobiegania i odpowiadający mu obowiązek działania powstają w chwili, gdy państwo dowiaduje się lub powinno było się dowiedzieć o istnieniu poważnego ryzyka popełnienia ludobójstwa. Od tego momentu, jeżeli państwo ma do dyspozycji środki, które mogą mieć skutek odstraszający wobec osób podejrzanych o przygotowywanie ludobójstwa lub o posiadanie określonego zamiaru (dolus specialis), ma obowiązek wykorzystania tych środków na tyle, na ile pozwalają na to okoliczności^[7].

Niestety rządy nie przeprowadzają analizy poważnego zagrożenia ludobójstwem, by uzyskać informacje potrzebne do zareagowania. Tak naprawdę niewiele rządów posiada odpowiednie organy do monitorowania i analizy czynników ryzyka oraz sygnałów wczesnego ostrzegania, które umożliwiłyby im rozpoznanie poważnego zagrożenia ludobójstwem.

Obowiązek ukarania

Konwencja o ludobójstwie jasno stwierdza, że ​​obowiązek ukarania odnosi się do ścigania i karania sprawców za ich udział w ludobójstwie. Artykuł III Konwencji o ludobójstwie stanowi, że karalne powinny być:

1. ludobójstwo,
2. spisek w celu popełnienia ludobójstwa,
3. bezpośrednie i publiczne podżeganie do ludobójstwa,
4. próba popełnienia ludobójstwa,
5. współudział w ludobójstwie.

Mimo tego obowiązku nie było wielu postępowań o ludobójstwo. Na przykład zbrodnie popełnione przez Państwo Islamskie tylko kilka razy były ścigane jako ludobójstwo przez sądy krajowe w Niemczech, w oparciu o zasadę jurysdykcji uniwersalnej.

Bibliografia

Ambos K., What Does ‘Intent to Destroy’ in Genocide Mean?, “International Review of the Red Cross” 2009, vol. 91, p. 834.

The Criminal Law of Genocide. International, Comparative and Contextual Aspects, ed. Behrens P., Henham R., London–New York, Routledge 2016.

Lemkin R., Totally Unofficial, ed. D. L. Frieze, London, Yale University Press 2013.

Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation. Analysis, Proposals for Redress, Washington DC, Carnegie Endowment for International Peace 1944.

Lemkin R., Genocide as a Crime under International Law, “American Journal of International Law” 1947, vol. 41, p. 145.

The Concept of Genocide in International Criminal Law Developments after Lemkin, ed. M. Odello, P. Łubiński, London–New York, Routledge 2021.

Sands P., East West Street, London, W&N 2017.

Schabas W. A., Genocide in International Law. The Crime of Crimes, Cambridge, Cambridge University Press 2009.

Stanton G., Testimony by Dr. Gregory Stanton to the Subcommittee on Africa, Global Health, and International Organizations of the House Committee on Foreign Affairs, 09.12. 2015, http://genocidewatch.net/2015/12/08/dr-stanton-testifies-before-congress-about-isis-genocide/, dostęp z: 04.08.2023.

Stanton G., The Ten Stages of Genocide, https://www.genocidewatch.com/tenstages, dostęp z: 01.08.2023.

Weiss-Wendt A., The Soviet Union and the Gutting of the UN Genocide Convention, Wisconsin, The University of Wisconsin Press 2017.

Zobacz także (powiązane hasła)

Zbrodnie okrucieństwa

Zbrodnie przeciwko ludzkości

Zbrodnie wojenne

Linki zewnętrzne

Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Zapobiegania Ludobójstwu i Odpowiedzialności za Działania Prewencyjne:  https://www.un.org/en/genocideprevention/genocide.shtml, dostęp z: 04.08.2023.

US Holocaust Memorial Museum: https://www.ushmm.org/genocide-prevention/learn-about-genocide-and-other-mass-atrocities/what-is-genocide, dostęp z: 04.08.2023.

Konwencja o ludobójstwie: https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/convention-prevention-and-punishment-crime-genocide, dostęp z: 04.08.2023.

Legal Information Institute, Cornell Law School: https://www.law.cornell.edu/wex/genocide, dostęp z: 04.08.2023.

Instytut Auschwitz na rzecz Zapobiegania Zbrodniom Ludobójstwa i Masowym Aktom Okrucieństwa: https://www.auschwitzinstitute.org/, dostęp z: 04.08.2023.

O autorze

Dr Ewelina U. Ochab jest prawnikiem, obrończynią praw człowieka i autorką. Jest prawnikiem w Instytucie Praw Człowieka Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawników oraz zastępcą dyrektora Refcemi. W 2019 była współzałożycielką Coalition for Genocide Response. Zajmuje się tematyką ludobójstwa, ze szczególnym uwzględnieniem prześladowania mniejszości etnicznych i religijnych na całym świecie, przede wszystkim koncentrując się na działaniach Państwa Islamskiego w Syrii i Iraku, Boko Haram w Afryce Zachodniej, sytuacji muzułmanów Rohingya w Mjanmie i Ujgurów w Chinach. Opracowała ponad 30 raportów dla ONZ (w tym raporty z Powszechnego Przeglądu Okresowego) oraz składała ustne i pisemne oświadczenia na forum Rady Praw Człowieka, Forum ONZ ds. Mniejszości, PACE oraz innych forach międzynarodowych i regionalnych. Jest autorką inicjatywy i propozycji ustanowienia międzynarodowego dnia ONZ upamiętniającego ofiary i osoby ocalałe z prześladowań religijnych. Inicjatywa ta doprowadziła do ustanowienia 22 sierpnia Międzynarodowego Dnia Upamiętniającego Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie.

^[1] Prokurator przeciwko Jean-Paulowi Akayesu (wyrok procesowy), ICTR-96-4-T, Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy (ICTR), 2 września 1998 r., ust. 515.

^[2] G. Stanton, The Ten Stages of Genocide, https://www.genocidewatch.com/tenstages, dostęp z: 01.08.2023.

^[3] R. Lemkin, Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation. Analysis, Proposals for Redress, Washington DC 1944, p. 79.

^[4] Stosowanie Konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa, Bośnia i Hercegowina przeciwko Serbii i Czarnogórze, wyrok, ICJ Reports 2007, 430.

^[5] Prokurator przeciwko Jean-Paulowi Akayesu, dz. cyt., ust. 523–524.

^[6] Tamże.

^[7] Stosowanie Konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa, dz. cyt., s. 431.