Sfinansowano ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości
www.funduszsprawiedliwosci.gov.pl
Ważną częścią działalności Laboratorium Wolności Religijnej jest współpraca z zagranicznymi organizacjami, zajmującymi się ochroną wolności wyznania i przekonań na całym świecie, a także obserwowanie standardów ochrony wolności religijnej w innych krajach. Obserwacja tych zjawisk w skali międzynarodowej i zapoznanie się z dobrymi praktykami innych organizacji stanowią pomoc przy budowaniu własnych narzędzi wsparcia dla ofiar i skutecznego zapobiegania podobnym sytuacjom w Polsce. Poniżej publikujemy fragment corocznego raportu, wydanego przez Komisję Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (The U.S. Commission on International Religious Freedom, USCIRF), który opisuje stan (przede wszystkim zagrożenia) wolności religijnej w 2021 roku.
Komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (The U.S. Commission on International Religious Freedom, USCIRF) od dwóch dekad monitoruje i relacjonuje o warunkach wolności religijnej w Afganistanie, ale rok 2021 był szczególnie trudny. Po wycofaniu się USA z kraju, talibowie przejęli kontrolę 15 sierpnia 2021 roku. Zwycięstwo talibów było katastrofalne z wielu powodów, w tym szkodliwego wpływu na wolność religijną. USCIRF od dawna zgłasza zastrzeżenia, że brutalne stosowanie przez talibów ekstremistycznej interpretacji sunnickiego islamu narusza wolność wyznania lub przekonań wszystkich Afgańczyków, którzy nie wyznają tej interpretacji, w tym muzułmanów i wyznawców innych religii lub przekonań.
Wraz z powrotem talibów do władzy, w 2021 roku warunki wolności religijnej w Afganistanie i ogólna sytuacja w zakresie praw człowieka znacznie się pogorszyły. Mniejszości religijne spotkały się z prześladowaniem, przetrzymywaniem, a nawet śmiercią, z powodu swojej wiary lub przekonań. Jedyny znany żyd oraz większość hindusów i sikhów uciekła z kraju. Osoby nawrócone na chrześcijaństwo, bahaici i muzułmanie Ahmadiyya praktykowali swoją wiarę w ukryciu z obawy przed represjami i groźbami ze strony talibów. Lata postępu w kierunku bardziej sprawiedliwego dostępu do edukacji oraz reprezentacji kobiet i dziewcząt przepadły.
Biorąc pod uwagę gwałtowne załamanie się warunków wolności religijnej w tym kraju w 2021 roku, USCIRF zaleca w niniejszym raporcie rocznym, by Departament Stanu USA uznał Afganistan pod faktycznym rządem talibów za "kraj szczególnej troski" (Countries of Particular Concern, CPC) na mocy ustawy o międzynarodowej wolności religijnej z 1998 roku (International Religious Freedom Act, IRFA). Ostatnie takie zalecenie USCIRF wydała w 2001 roku, tuż przed obaleniem poprzedniego reżimu talibów, który kontrolował większość kraju od 1996 roku.
Jeszcze przed powrotem do władzy, talibowie stanowili poważne zagrożenie dla wolności religijnej, w tym w 2020 roku i w pierwszej połowie 2021 roku. Grupa ta popełniała brutalne ataki, wykluczała mniejszości religijne i karała mieszkańców obszarów znajdujących się pod ich kontrolą, zgodnie ze swoją skrajną interpretacją islamu. Rząd Afganistanu, pod kierownictwem ówczesnego prezydenta Ashrafa Ghaniego, napotkał trudności w utrzymaniu kontroli terytorialnej i bezpieczeństwa, co miało wpływ na bezpieczeństwo społeczności mniejszości religijnych.
Poza Afganistanem, niniejszy raport podnosi alarm w związku z pogorszeniem się warunków wolności religijnej w wielu innych krajach i zawiera polityczne zalecenia dla rządu Stanów Zjednoczonych, by ten reagował na naruszenia wolności religijnej w tych miejscach. W tym roku wśród tych krajów znalazła się Republika Środkowoafrykańska (CAR), którą USCIRF usunął z zeszłorocznego raportu rocznego po poprawie warunków wolności religijnej, po wcześniejszym raportowaniu na temat tego kraju od 2015 roku. W ciągu 2021 roku władze Republiki Środkowoafrykańskiej i ich partnerzy dopuścili się rażących i ciągłych naruszeń wolności religijnej w Republice Środkowoafrykańskiej - w tym celowych uprowadzeń, tortur, i zabójstw muzułmanów - co skłoniło USCIRF do ponownego wydania zalecenia umieszczenia Republiki Środkowoafrykańskiej na specjalnej liście obserwacyjnej (Special Watch List, SWL).
USCIRF jest również zaniepokojony możliwością regresu w krajach, które nie spełniły standardu CPC lub SWL w tym roku, szczególnie w Sudanie, gdzie przewrót wojskowy, który miał miejsce w październiku 2021 roku zagraża niedawnym osiągnięciom w zakresie ochrony wolności religijnej, poczynionym przez cywilny rząd tymczasowy.
Raport roczny USCIRF z 2022 roku ocenia naruszenia i postępy w sprawie wolności religijnej w 27 krajach za rok kalendarzowy 2021 oraz przedstawia niezależne zalecenia dla polityki USA. Kluczowe ustalenia, zalecenia i analizy zawarte w tym raporcie są oparte na rocznych badaniach USCIRF, w tym przesłuchaniach, spotkaniach i briefingach, są zatwierdzane większością głosów komisarzy. Zgodnie ze statutem, każdy komisarz ma możliwość dołączenia oświadczenia zawierającego jego/jej własne, indywidualne poglądy. Chociaż USCIRF nie był w stanie w 2021 roku, z powodu pandemii koronawirusa, dokonywać podróży, by obserwować warunki wolności religijnej za granicą, USCIRF mógł spotkać się wirtualnie z różnymi zainteresowanymi stronami, aby dalej podpierać dowodami raporty otrzymane w ciągu roku.
Sprawozdanie koncentruje się przede wszystkim na dwóch grupach krajów: pierwsze z nich to te, wobec których USCIRF zaleca, by Departament Stanu wyznaczył jako kraje szczególnej troski (CPC) na mocy ustawy o międzynarodowej wolności religijnej (IRFA), a drugie z nich to te, wobec których USCIRF zaleca, by Departament Stanu umieścił na swojej specjalnej liście obserwacyjnjej.
Standardy dotyczące krajów szczególnej troski (CPC), specjalnej listy obserwacyjnej (SWL) oraz rekomendacje dotyczące podmiotów szczególnej troski (Entities of Particular Concern, EPC)
Ustawa o międzynarodowej wolności religijnej (IRFA) definiuje kraje szczególnej troski (CPC) jako kraje, w których rząd dopuszcza się "szczególnie poważnych" naruszeń wolności religijnej lub toleruje je. Ustawa definiuje specjalną listę obserwacyjną (SWL) Departamentu Stanu dla krajów, w których rząd dopuszcza się "poważnych" naruszeń wolności religijnej lub toleruje je.
W rozumieniu ustawy o międzynarodowej wolności religijnej (IRFA), szczególnie poważne naruszenia wolności religijnej oznaczają "systematyczne, trwające i rażące naruszenia…, w tym takie naruszenia jak: (A) tortury lub okrutne, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie; (B) przedłużone przetrzymywanie bez postawienia zarzutów; (C) spowodowanie zaginięcia osób poprzez uprowadzenie lub potajemne przetrzymywanie tych osób; lub (D) inne rażące zaprzeczenie prawa do życia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego". Chociaż statut nie definiuje konkretnie poważnych naruszeń wolności religijnej, przy formułowaniu zaleceń specjalnej listy obserwacyjnej (SWL), Komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) interpretuje je jako naruszenia, które spełniają dwa z elementów standardu ustawy o międzynarodowej wolności religijnej (IRFA) - systematyczne, trwające i rażące (tzn. naruszenia są systematyczne i trwające lub systematyczne i rażące, lub trwające i rażące).
Aby spełnić prawny wymóg dla bycia oznaczonym jako podmiot szczególnej troski (EPC), grupa niepaństwowa musi angażować się w szczególnie poważne naruszenia wolności religijnej, jak zdefiniowano powyżej, a także musi być „podmiotem niesuwerennym, który sprawuje znaczącą władzę polityczną i kontrolę terytorialną; jest poza kontrolą suwerennego rządu; i często stosuje przemoc w dążeniu do osiągnięcia swoich celów”.
Raport roczny wymienia kraje i podmioty, które w opinii komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) zasługują na oznaczenie jako kraj szczególnej troski (CPC), na specjalnej listy obserwacyjnej (SWL) lub jako podmiot szczególnej troski (EPC); ma on na celu zwrócenie uwagi amerykańskich decydentów politycznych na najgorsze naruszenia wolności religijnej na świecie. Fakt, że kraj lub grupa niepaństwowa nie jest ujęta w tym raporcie nie oznacza, że nie naruszała wolności religijnej w roku sprawozdawczym. Oznacza to jedynie, że w oparciu o informacje dostępne komisji Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF), warunki w tym roku nie spełniały, zdaniem komisji, wysokiego progu - popełniania lub tolerowania szczególnie poważnych lub poważnych naruszeń wolności religijnej - wymaganego do zakwalifikowania kraju lub grupy niepaństwowej do oznaczenia jako kraj szczególnej troski (CPC), na specjalnej liście obserwacyjnej (SWL) lub jako podmiot szczególnej troski (EPC). W przypadku grupy niepaństwowej może to również oznaczać, że grupa nie spełniła innych wymogów ustawowych, takich jak sprawowanie znaczącej władzy politycznej i kontroli terytorialnej.
Komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) monitoruje i wyraża zastrzeżenia w odniesieniu warunków wolności religijnej za granicą, w tym naruszeń wolności religii lub przekonań popełnianych lub tolerowanych przez rządy i podmioty nieobjęte w niniejszym raporcie. Pełny zakres prac komisji, które dotyczą wielu różnych krajów i spraw, można znaleźć na stronie www.uscirf.gov.
Rekomendacje komisji Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) w sprawie krajów szczególnej troski (CPC), specjalnej listy obserwacyjnej (SWL) i podmiotów szczególnej troski (EPC)
Na rok 2022, w oparciu o warunki wolności religijnej w roku 2021, komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) zaleca, by Departament Stanu:
Naruszenia praw człowieka na tle religijnym
Misją komisji Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) jest promowanie międzynarodowej wolności wyznania i przekonań (freedom of religion or belief , FoRB) poprzez niezależną ocenę i niezachwiane przeciwstawianie się zagrożeniom dla tego podstawowego prawa. W ramach tej koncepcji komisja (USCIRF) jest zdeterminowana, by zajmować się naruszeniami praw człowieka, popełnianymi w oparciu o przymusowe egzekwowanie interpretacji religii i czyni to od czasu utworzenia przez Kongres w 1998 r.
Niektóre rządy zagraniczne wprowadzają w życie prawa i działania polityczne, które zezwalają lub przyzwalają na naruszanie na tle religijnym praw człowieka wobec grup mniejszościowych i innych zagrożonych społeczności. Jednakże, zgodnie z międzynarodową kodyfikacją praw człowieka, religia nie jest prawomocnym uzasadnieniem dla rażącego naruszania podstawowych praw jednostki. Jak wyjaśnia Komitet Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) - ciało niezależnych ekspertów, którego zadaniem jest interpretacja postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (ICCPR) - istnienie religii państwowej lub większościowej nie może przynosić skutku w postaci naruszenia praw jednostek, które wynikają z ICCPR. Prawo międzynarodowe wymaga, aby państwa respektowały wolności wyznania i przekonań oraz inne prawa człowieka dla wszystkich, w równym stopniu. Dlatego też państwa nie mogą przymusowo narzucać interpretacji religijnych jednostkom lub społecznościom, które ich nie podzielają. Jednostki i wspólnoty religijne mają prawo do posiadania i wyznawania różnych poglądów na temat nakazów religijnych, w wolności od ingerencji rządu. Rządy są odpowiedzialne za międzynarodowe standardy praw człowieka, które gwarantują wolność wyznania i przekonań oraz inne podstawowe prawa człowieka dla wszystkich.
W tym celu komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) w swoich rocznych raportach, publikacjach i innych pracach (zob. załącznik nr 4) przedstawiła informacje jakościowe i ilościowe, zwracając uwagę na problematyczne prawa i politykę obcych państw, które zezwalają lub przyzwalają na naruszanie praw człowieka na tle religijnym wobec grup mniejszościowych i innych zagrożonych społeczności.
Przez cały rok 2021 celu komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) publikowała materiały i organizowała publiczne wydarzenia, które dostarczają przykładów łamania przez państwa praw człowieka na tle religijnym. Aktualizacja komisji w sprawie Iranu, wydana w sierpniu 2021 r., przedstawiła, jak rząd irański wykorzystuje religię jako podstawę do naruszania praw swoich obywateli, w tym poprzez wykonywanie egzekucji na członkach społeczności lesbijek, gejów, biseksualistów, transseksualistów i interseksualistów (LGBTI). Aktualizacja komisji z września 2021 r.: Arabia Saudyjska opisała wymuszanie przez władze saudyjskie rządowej interpretacji islamu sunnickiego oraz system nadzoru, który poważnie ogranicza prawa kobiet. Tematy te zostały dokładniej zbadane podczas wysłuchania prowadzonego przez komisję w grudniu 2021 r. na temat „Sankcjonowanych przez państwo naruszeń wolności religijnej i przymusu ze strony Arabii Saudyjskiej i Iranu”.
Dodatkowo, komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) opublikowała w październiku 2021 roku arkusz informacyjny na temat mniejszości religijnych w Afganistanie, przedstawiający narzucenie przez talibów ścisłej interpretacji islamu sunnickiego, która narusza wolność wyznania i przekonań afgańskich mniejszości religijnych i innych osób, które nie podzielają tych przekonań religijnych.
Również w październiku 2021 roku komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) opublikowała arkusz informacyjny na temat naruszeń wolności religijnej w Republice Czeczenii, opisujący, w jaki sposób dyktatura czeczeńska utrzymuje hegemonię poprzez narzucenie rzekomo "tradycyjnej" wersji islamu, w tym poprzez przeprowadzanie brutalnych czystek społeczności LGBTI i polowań na czarownice, których celem są często starsze kobiety. W listopadzie 2021 r. komisja opublikowała aktualizację dotyczącą Malezji, odnosząc się do tego, jak wdrażanie prawa opartego na religii, w podwójnym systemie sądowym Malezji, może naruszać wolność religijną i prawa pokrewne. W tym raporcie komisja szczegółowo przedstawia wykorzystanie tych praw religijnych przeciwko członkom zagrożonych grup, takich jak malezyjska muzułmańska społeczność LGBTI.
Komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) wydała również raporty na temat agresywnych grup islamistów w centralnym Sahelu (Violent Islamist Groups in the Central Sahel) oraz agresywnych grup islamistów w północnej Nigerii (Violent Islamist Groups in Northern Nigeria), które dotyczą narzucania ścisłej interpretacji szariatu przez podmioty szczególnej troski (EPC) i inne brutalne grupy islamistów na tych obszarach oraz ich wpływu na prawa człowieka.
Komisja Stanów Zjednoczonych ds. międzynarodowej wolności religijnej (USCIRF) stale zwraca uwagę na sposoby, w jakie egzekwowanie praw dotyczących bluźnierstwa lub apostazji, które opierają się na interpretacjach religijnych, podważa prawa człowieka - w tym wolność wyznania lub przekonań oraz wolność słowa - i często jest wymierzone w zagrożone społeczności, religijne lub innego typu. Raporty komisji na ten temat opublikowane w 2021 roku obejmują: aktualizację dotyczącą Egiptu, arkusz informacyjny dotyczący naruszeń wolności religijnej w stanie Kano (Nigeria) oraz arkusz dotyczący muzułmanów Ahmadijja. Pod koniec 2021 r. na liście ofiar wolności wyznania i przekonań komisji (USCIRF) widniały 73 ofiary, które padły ofiarą praw dotyczących bluźnierstwa lub apostazji. Prace komisji w 2021 roku dotyczące innych problematycznych praw opartych na interpretacjach religijnych obejmowały marcowy arkusz informacyjny pt. Wykorzystanie szariatu jako religijnego uzasadnienia dla kar śmierci wobec osób LGBTI, omawiający, w jaki sposób takie prawa naruszają godność ludzką i prawa osób LGBTI oraz wzmacniają społeczną wrogość, dyskryminację i przemoc wobec nich.
Cały raport dostępny jest online: https://www.uscirf.gov/sites/default/files/2022-04/2022%20USCIRF%20Annual%20Report_1.pdf
Zespół Laboratorium Wolności Religijnej
