Mowa nienawiści jest zjawiskiem wszechobecnym we wszystkich społeczeństwach na świecie. Kraje Unii Europejskiej są na nią szczególnie wyczulone i poprzez ustawodawstwo oraz edukację starają się zapobiegać mowie nienawiści, a także ograniczać jej rozprzestrzenianie. Jako najmłodszy członek Unii Europejskiej (z prawem zharmonizowanym z prawem unijnym – także w kwestii mowy nienawiści) ogół społeczeństwa chorwackiego stopniowo zapoznaje się z definicjami i możliwymi formami występowania mowy nienawiści, a zarazem z mechanizmami jej zwalczania. W tym kontekście ważne jest śledzenie orzecznictwa sądów, uzasadnień wyroków, a także uwagi poświęcanej tym sprawom przez opinię publiczną.

W kwestii mowy nienawiści motywowanej religijnie w kwietniu br. w sądzie miejskim zapadł wyrok skazujący prezentera telewizyjnego na 10 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata, a prywatną spółkę telewizyjną na grzywnę. Według doniesień mediów sprawa dotyczy zdarzenia sprzed siedmiu lat, kiedy to zgodnie z wyrokiem sądu oskarżony w publicznej audycji zachowywał się w sposób „wzbudzający poczucie nienawiści i nietolerancji wobec członków serbskiej mniejszości narodowej w Chorwacji, wyznawców prawosławia w Chorwacji oraz duchownych Serbskiej Cerkwi Prawosławnej w Chorwacji”.

Ponadto w ubiegłym roku Rzecznik Praw Obywatelskich publicznie zwracał uwagę na występowanie pewnych form szeroko rozumianej mowy nienawiści w wypowiedziach wysokich rangą polityków chorwackich oraz na pogarszanie się poziomu komunikacji w chorwackiej przestrzeni publicznej.

W chorwackiej sferze publicznej często obserwuje się również wzajemne oskarżanie o używanie mowy nienawiści przez przedstawicieli różnych partii i struktur społecznych.

Być może sam fakt uświadomienia sobie istnienia mowy nienawiści i jej przejawów jest już dla społeczeństwa chorwackiego krokiem naprzód. Obecnie stosowane są różne środki mające na celu obnażenie tego niebezpiecznego zjawiska poprzez propagowanie tolerancji, edukację czy informowanie na różnych platformach społecznościowych, w jaki sposób i wobec kogo może być używana mowa nienawiści. Niektóre profilaktyczne działania edukacyjne skierowane są szczególnie do młodszej populacji, do której należą losy świata. To z pewnością nie wyeliminuje mowy nienawiści, ale pomoże spowolnić rozwój zjawiska i być może ostatecznie doprowadzi do powstania inkluzywnego, pokojowego i tolerancyjnego społeczeństwa.

Saša Horvat